نویسنده: منوچهر عبدی

نیمی از 10 پالایشگاه بزرگ جهان در منطقه آسیا و اقیانوسیه واقع شده است و کشورهایی مانند هند و کره جنوبی رکورددار ساخت بزرگترین مجتمع های پالایشگاهی در جهان هستند.

شاید بسیاری از مردم تصور کنند که کشورهای بزرگ تولید کننده نفت، بزرگترین پالایشگاه ها را نیز در اختیار خود دارند ولی آمار میزان تولید پالایشگاه‌های سراسر دنیا به وضوح نشان می‌دهد که این تصور به هیچ وجه با واقعیت تطابق ندارد و بزرگترین تولید کنندگان نفت در جهان لزوما بزرگترین پالایشگاه ها را در اختیار ندارند. تنها نیمی از 10 پالایشگاه بزرگ جهان در منطقه آسیا و اقیانوسیه واقع شده است و کشورهایی مانند هند و کره جنوبی رکوردار احداث بزرگترین مجتمع های پالایشگاهی در جهان هستند.

هند در صدر

جواهری در تاج! نام بزرگترین پالایشگاه خصوصی در جهان است . “پالایشگاه جام‌نگر” واقع در شمال‌غربی هند در ایالت گجرات قرار دارد. این مجتمع نخستین پالایشگاه کاملاً خصوصی هند و بزرگترین آن، در جهان است که با ظرفیت یک میلیون و 240 هزار بشکه ای خود حدود یک‌چهارم از کل ظرفیت پالایشی کشور هند را به خود اختصاص داده است. جواهری در تاج با بیش از 31 کیلومتر مربع مساحت با قرار گرفتن در کنار بندری بزرگ برای بارگیری فرآوردهای نفتی معادل 50 میلیون تن در سال تنها در 36 ماه احداث شد.تولیدات این پالایشگاه علاوه بر صادرات به بازارهای خارجی، خوراک لازم را برای صنعت پتروشیمی هند که در یک دهه گذشته در حدود 7.86 میلیارد دلار برایش هزینه شده است را تامین می کند.

مجتمع پالایشگاهی پاراگونا

مرکز پالایشگاه پاراگوانا ونزوئلا دومین پالایشگاه بزرگ جهان با ظرفیت 955 هزار بشکه در روز است. ویژگی و بزرگی این مجتمع پالایشگاهی به دلیل ادغام و قرار گرفتن چهار مجتمع پالایشگاهی در کنار یکدیگر است. پالایشگاه های کاردون، گرنده، باجو و آمویی این مرکز پالایشگاهی را تشکیل می دهند. این مجتمع پالایشگاهی به تدریج از سال 1949 ساخته شد و هم اکنون بیش از 50 درصد نیاز کشور ونزوئلا را تامین می کند انفجار مخزن شماره 23 این مرکز پالایشگاهی و کشته شدن 25 نفر در آن مهمترین خبر این پالایشگاه در چند سال اخیر بوده است.

کره جنوبی پیشرو در احداث مجتمع‌های بزرگ پالایشگاهی

سومین پالایشگاه بزرگ جهان در شهر اولسان کره جنوبی قرار دارد. این پالایشگاه با ظرفیت روزانه 840 هزار بشکه تولید مقام سوم را از آن خود کرده است. پالایشگاهی که در سال 1964 نخستین یونیت آن در عرض کمتر از 16 ماه به بهره برداری رسیده که در نوع خود در آن تاریخ بی نظیر بوده است. سومین پالایشگاه بزرگ جهان دارای پنج واحد تقطیر نفت خام و یک واحد پارازایلین با ظرفیت 758 هزار تن در سال است. از ویژگی‌های مهم سومین پالایشگاه بزرگ جهان وجود مخازن بسیار بزرگ دخیره سازی نفت خام و فرآوده‌های نفتی است که در کمتر پالایشگاهی در سطح جهان دیده می‌شود.34 مخزن بزرگ پالایشگاه اولسان کره ظرفیت بسیار بالایی را در اختیار این کشور برای ذخیره سازی نفت خام و دیگر فرآورده های نفتی قرار داده است.

چهارمین پالایشگاه؛ باز هم کره جنوبی

پالایشگاه یئوسو چهارمین پالایشگاه بزگ جهان با ظرفیت پالایش روزانه 775 هزار بشکه در استان jelloa کره جنوبی قرار دارد. این پالایشگاه ابتدا در سال 1969 ساخته شد و واحد دوم آن نیز در سال 2007 به بهره برداری رسید. سورون یکی از سهامداران اصلی این پالایشگاه به شمار می رود.

غول پنجم؛ اونسان

پالایشگاه اونسان در سال 1969 از سوی هولدینگ دو شرکت بزرگGS کلتکسو شورون تاسیس شده است و دارای ویژگی‌های خاصی است. برای نمونه این پالایشگاه دارای کارخانه بزرگ روغن هیدروکراکر و تبدیل مواد سنگین و بی ارزش کوره ها به محصولات با ارزشی همچون نفت سفید و گازوییل است. ویژگی پالایشگاه اونسان یعنی پنجمین پالایشگاه بزرگ جهان نیز در قرار گرفتن دو مجتمع بزرگ پالایشگاهی و پتروشیمی در کنار یکدیگر است به عبارت دیگر پالایشگاه اونسان که در سال 1990 تاسیسی شد با کاربردی دو گانه و تجهیزات خاص خود محصولات پالایشگاهی و پتروشیمی را تولید و به بازار عرضه می کند.

ششمین پالایشگاه

اما ششمین پالایشگاه بزرگ جهان با نام پورت آرتور با ظرفیت تولید 600 هزار بشکه در روز در کنار خلیج مکزیک و در تگزاس آمریکا قرار دارد.  اهمیت این پالایشگاه در تولید بنزین با اکتان بسیار بالا است و این محصول نام این پالایشگاه را در تاریخ به عنوان تامین کننده سوخت هواپیماهی جنگی متفقین در جریان جنگ دوم جهانی ثبت کرد. ششمین پالایشگاه بزرگ جهان در سال 1903 ساخته شد و هم اکنون سهام آن متعلق به دو شرکت شل و آرامکو است و با تولید روزانه 600 هزار بشکه محصولات مختلف به ویژه سوخت هواپیما و گازوییل لقب بزرگترین پالایشگاه کشور آمریکا را به دوش می کشد.

سنگاپور و هفتمین پالایشگاه بزرگ جهان

هفتمین پالایشگاه بزرگ جهان پالایشگاه اکسون موبیل سنگاپور با ظرفیت 592 هزا بشکه در روز است. این پالایشگاه از دو سایت اصلی در دو نقطه مختلف و دو جزیره مختلف کشور سنگاپور تشکیل شده است بخش اصلی آن در جورونگ با ظرفیت 302 هزار بشکه و سایت دیگر در جزیره چوآن سنگاپور با ظرفیت 290 هزار بشکه قرار دارد. قسمت اصلی این پالایشگاه در سال 1966 احدث شد و چهار سال بعد و در سال 1970 سایت دوم آن نیز ساخته و به بهره برداری رسید.

هشتمین در دنیا و دومین در آمریکا

هشتمین پالایشگاه بزرگ جهان با نام بی‌تاون نیز در آمریکا قرار دارد این پالایشگاه نیز به صورت مجتمعی پالایشگاهی و پتروشیمی محصولات متنوعی را به بازار عرضه می کند و در نوع خود در ایالات متحده آمریکا بی نظیر است. این پالایشگاه نیز در تگزاس آمریکا قرار دارد و شرکت اکسون موبیل به عنوان مالک اصلی این پالایشگاه روزانه 584 هزار بشکه انواع محصولات را روانه بازار داخلی آمریکا می کند. بخش پالایشگاهی این مجتمع در سال 1919 و در کنار کانال هوستون احداث شد و لی بخش پتروشیمی آن در سال 1940 و قبل از شروع جنگ جهانی دوم احداث و راه اندازی شد. مجموعه اصلی این مجتمع پالایشگاهی امروزه مرکز فن آوری جهانی در زمینه دانش صنعت نفت و گاز به ویژه در حوزه پایین دستی نفت و گاز و تولید محصولات پتروشیمی است.

آرامکو و نهمین پالایشگاه بزرگ جهان

نهمین پالایشگاه بزرگ جهان با 550 هزار بشکه ظرفیت تولید در اختیار شرکت آرامکو و در حاشیه ساحلی خلیج فارس با نام تنورا است. این پالایشگاه در سال 1945 احداث شد محصولات این پالایشگاه به ظهران عربستان ارسال شده و تنها بخش ناچیزی از آن به خارج از کشور صادر می شود.

دهمین در دنیا

پالایشگاه گریویل در ایالت لوییزینا آمریکا دهمین پالایشگاه بزرگ در جهان و سومین پالایشگاه بزرگ در آمریکا است. ظریفت تولیدی این پالایشگاه 522 هزار بشکه در روز است و سهام آن متعلق به شرکت ماراتن پترولیوم در آمریکا است. ویژگی این پالایشگاه بزرگ ساخت آن در طول سه سال است احداث دهمین پالایشگاه بزرگ جهان در سال 1973 و بهره برداری از آن در سال 1976 است.

منبع: www.mizenaft.com

پردیس فناوری کیش_طرح مشاوره متخصصین صنعت و مدیریت_گروه فنی و مهندسی

در حال حاضر مشمولان زیادی در پی دریافت امریه سربازی شرکت نفت جهت گذراندن دوران خدمت نظام وظیفه خود در این ارگان دولتی شناخته شده هستند. هر یک از افراد در صورت برخورداری از شرایط امریه سربازی وزارت نفت امکان ثبت نام امریه سربازی شرکت نفت را به آسانی دارند.

نحوه ثبت نام امریه سربازی شرکت نفت به چه صورت است؟

اگر شما هم همچون مابقی مشمولان به دنبال ثبت نام در امریه وزرات نفت هستید لزوماً باید بعد از فراغت از تحصیل و شش ماه پیش از زمان اعلام شده برای اعزام باید اقدام به ثبت نام کنند. نحوه ثبت نام امریه سربازی وزارت نفت به این صورت است که هر فرد باید وارد سامانه معاونت منابع انسانی وزارت نفت شود. بعد از ورود به سایت و انجام عملیات ثبت نام وی باید رزومه علمی و همین طور مدارک درخواستی را ارسال نماید. مسئولین امر بعد از تحلیل و بررسی و تأیید صلاحیت شما دوست عزیز از شما برای انجام امور اداری دعوت به عمل می آورند. بعد از طی این مرحله فرد مشمول دفترچه اعزام را دریافت می کند و با دریافت برگه اعزام آن را به معاونت منابع انسانی تحویل می دهند.

شرایط امریه سربازی شرکت نفت چیست؟

باید عرض کنیم که، ثبت نام و پذیرش در این امریه منوط به برخورداری از شرایط امریه سربازی شرکت نفت برای متقاضیان و مشمولان خدمت نظام وظیفه است. شرایط امریه سربازی وزارت نفت در دو گروه شرایط اختصاصی و عمومی دسته بندی می شوند. در ادامه به شماری از شرایط امریه شرکت نفت برای شما عزیزان اشاره می کنیم.

شرایط عمومی ثبت نام امریه شرکت نفت

در رابطه با شرایط عمومی ثبت نام امریه شرکت نفت می توان از موارد زیر نام برد. توجه کنید که به جز عذم غیبت در طول دوران خدمت در مابقی موارد فرد باید حداقل یکی از آن ها را دارا باشد.

. داشتن حداقل شش ماه سابقه عضویت در بسیج آن هم به صورت فعال

. در صورتی که فرد از خانواده جانبازان و یا ایثارگران باشد

. افراد برتر در انواع مسابقات علمی و غیره و همین طور نخبگان

. فرد معاف شده از رزم

شرایط اختصاصی ثبت نام امریه شرکت نفت

علاوه بر شرایط عمومی ثبت نام امریه وزارت نفت برخورداری فرد از شرایط اختصاصی ثبت نام نیز در نظر گرفته شده برای ثبت نام در این طرح می توان از رشته های دانشگاهی مورد نیاز شرکت نفت و همین طور سوابق تحصیلی وی یاد کرد.

مزیت های شرکت در امریه شرکت نفت چیست؟

شرکت در امریه شرکت نفت مزیت هایی را نیز برای فرد مشمول به همراه دارد. از میان این مزایا می توان به موارد زیر اشاره کرد.

. در صورت پذیرش در امریه شرکت نفت نیازی به پوشیدن لباس مخصوص سربازی ندارید.

. با توجه به گذراندن دوران سربازی در این ارگان امکان استخدام شما در این ارگان پس از اتمام این دوره وجود دارد.

رشته های مورد نیاز جهت پذیرش در شرکت نفت کدام ها هستند؟

هر یک از مشمولان ثبت نام امریه شرکت نفت باید تحصیل کرده رشته ها و گرایش های خاصی باشند.

آیا از دیگر سازمان ها جهت جذب در امریه مطلع هستید؟

باید عرض کنیم که به جز ثبت نام در امریه شرکت نفت امکان ثبت نام در دیگر ارگان ها و سازمان ها نیز جهت گذارندن دوران سربازی وجود دارد.

🔏 منبع: https://irantahsil.org

پردیس فناوری کیش_طرح مشاوره متخصصین صنعت و مدیریت_گروه فنی و مهندسی

✅ مهندسی نفت از تلفیق دانش‌های مختلف ریاضی، شیمی، زمین‌شناسی، مکانیک سیالات، ترمودینامیک و حرکت سیالات در محیط‌های متخلخل مانند زمین شکل گرفته است و در تمامی فرایندهای مرتبط با صنعت نفت نظیر اکتشاف نفت، حفاری، بهره‌برداری و انتقال و پالایش هیدروکربن‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند.

۱) گرایش‌ مهندسی‌ اکتشاف‌

در اصل اولین گام برای بهره برداری از ذخایر نفتی، کشف مناطقی است که در آن نفت وجود دارد که این حرکت اغلب توسط لرزه نگاری صورت می گیرد.
مهندسین اکتشاف، امواج صوتی را به عمق می فرستند و از امواج برگشتی و پردازش آنها می توانند بفهمند که آیا نفت در زمین وجود دارد یا خیر.
گرایش اکتشاف، ارتباط بسیار نزدیکی به زمین شناسی و ژئوفیزیک دارد و در آن به بررسی نحوه شکل‌گیری هیدروکربن‌ها، ابعاد مختلف زمین‌شناسی بهرای تشخیص لایه‌های نفتی و گازی، برداشت عوارض و تهیه نقشه‌های مسطح و توپوگرافی به‌صورت موردی، مطالعه چین‌ها و گسل‌ها و … پرداخته می‌شود.

۲)‌گرایش‌ مهندسی‌ حفاری‌ و استخراج

گرایش مهندسی حفاری و استخراج مهندسی نفت پس از گرایش اکتشاف وارد میدان می شود.
یک متخصص حفاری و استخراج به طراحی تجهیزات حفاری و انجام عملیات مربوطه در شرایط مناسب میپردازد و با ارزیابی اثرات تکنولوژی حفاری بر محیط زیست و متغیرهای دیگر ابزار و متد مناسب حفاری را ارائه می‌دهد تا بتواند از تخریب های زیست محیطی جلوگیری کند.
در اصل هدف این گرایش این است که روش هایی را ارائه دهد که هزینه‌های حفاری را کم و بازده کار را بیشتر کند.
از دیگر اهداف دیگر این گرایش می توان به آشنایی با دستگاه‌های حفاری، سیالات حفاری و جریان حرکت سیال در لوله‌ها، انواع گل و سیمان حفاری، بهینه‌سازی هیدرولیک مته، طراحی رشته حفاری، هزینه حفاری، عملیات چاه آزمایی حین حفاری، تست چاه‌ها و… اشاره کرد.

۳) گرایش‌ مهندسی‌ مخازن‌ هیدروکربوری

گرایش مخازن سعی دارد بفهمد در عمق زمین مثلا عمق۴۰۰ هزار متری زمین چه میزان نفت و گاز داریم و چقدر از آن قابل دسترسی است و با چه سرعتی می شود از این مخزن برداشت صورت گیرد.
مهندسی نفت گرایش مخازن هیدروکربوری، مخزن نفت و گاز را مشخص می‌کند همچنین فشار دما و عمق آن از سطح زمین را هم بررسی می کند و همچنین می تواند در نحوه برداشت استفاده نفت وارد عمل شود.

۴) گرایش‌ مهندسی‌ بهره‌‌ برداری‌ از منابع‌ نفت‌

بیشتر مخازن نفتی مخصوصا در کشور ما در حال حاضر دچار افول شده اند و به خاطر همین نفت به طور طبیعی به سطح زمین نمیرسد و با حضور مهندسین بهره برداری از منابع نفت میتوان این عمل را انجام داد.

مهندسین بهره برداری استفاده از روش های علمی و اصولی بهره برداری از مخازن نفت را ممکن می‌سازند.
هدف کلی این گرایش، نگهداری و پایش مستمر وضعیت چاه‌ها و ادوات موردنیاز بهره‌‌‌‌ برداری و رفع نقص‌های موجود است. در این راستا کارهای زیادی نظیر تمیز کردن چاه، مشبک کردن لایه‌های تولیدی، اسید زدن به سنگ مخزن ،کشتن چاه و غیره انجام می‌گیرد.

🔏 منبع: https://virgool.io

پردیس فناوری کیش_طرح مشاوره متخصصین صنعت و مدیریت_گروه فنی و مهندسی

✅ بیشتر نرم افزارهایی که در ادامه آن ها را به شما معرفی خواهم کرد، معمولا در دانشگاه در غالب فعالیت های تکمیلی توسط انجمن های علمی به شما آموزش داده خواهد شد. شما همچنین از شبکه هایی مثل یوتوب می‌توانید برای یادگیری این نرم افزارها به صورت خود آموز اقدام کنید.

۱) Eclipse

شبیه‌ساز مخزن Eclipse نرم‌افزاری جامع و کاربردی جهت انجام عملیات شبیه ‌سازی انواع مخازن با هر درجه پیچیدگی ساختمانی، زمین‌شناختی، یا نوع سیال است.
کاربردهای Eclipseبا توجه به قابلیت‌های گسترده و فراوان آن نسبت به سایر نرم‌افزارهای شبیه‌ساز، بسیار فراوان بوده، به طوری که می‌توان گفت این نرم افزار به یک استاندارد جهانی تبدیل شده ‌است.

۲) Pansystem

این نرم‌افزار که حدود ۲۰ سال است در آزمایش چاه‌های نفتی کاربرد دارد و از روان‌ترین نرم‌افزارهای این رشته‌است.
به کمک نرم‌افزار Pansystemشما می‌توانید آزمایش مخازن نفت و گاز را که عملکردی کلیدی در افزایش تولید دارد را به راحتی انجام دهید.
روش این نرم‌افزار جهت انجام آزمایش تجزیه و تحلیل دقیق، شبیه‌سازی و ارائه گزارش است.

۳) Pipesim

این نرم افزار یکی از پر استفاده‌ترین نرم‌افزارهای مورد استفاده مهندسان بهره‌برداری برای بررسی عملکرد تولیدی چاه و تلاش در جهت بهینه نمودن تولید است. معادلات گوناگون چند فازی، مدل‌های مختلف تکمیل چاه، استفاده از مدل‌های نفت سیاه و ترکیبی و امکان شبیه‌سازی روشهای فرازآوری مصنوعی (فرازآوری با گاز، استفاده از پمپ‌های درون چاهی و …) Pipesim را به یکی از قوی‌ترین ابزارهای این رشته تبدیل نموده‌است.

۴) StreamSim

نرم‌افزار StreamSim را می‌توان جدیدترین نسل نرم‌افزارهای شبیه‌سازی مخزن دانست که از شیوه‌ای نوین برای حل مسائل استفاده می‌کند، که موجب افزایش سرعت شبیه‌سازی شده و همچنین اطلاعات مهندسی جدیدی را در اختیار مهندسان قرار می‌دهد.

۵) Petrel

این نرم افزار که توسط شرکت شلمبرژر به دنیای صنعت نفت معرفی شده‌ است در تمامی رشته‌های اکتشاف، بهره‌برداری، مخزن، و حفاری وارد شده‌است.
در ورژن جدید این نرم‌افزار امکانات جانبی جهت سهولت کار نیز تدارک دیده شده ست.
همچنین برای بالا بردن سطح کار و دسترسی سریع به داده‌ها، ویژگی کار به صورت آنلاین در آن نیز پیشبینی شده‌است.

۶) Fluent

نرم‌افزار Fluent یک نرم‌افزار مهندسی به کمک رایانه در زمینه دینامیک سیالات محاسباتی (CFD) برای مدل کردن جریان سیال و انتقال حرارت در هندسه‌های پیچیده می‌باشد.
این نرم‌افزار امکان تغییر شبکه، به صورت کامل و تحلیل جریان با شبکه‌های غیرساخت‌یافته برای هندسه‌های پیچیده را فراهم می‌سازد.

۷) PVTsim

PVTsim نرم افزاری است برای مدل سازی معادلات حالت که به کاربر اجازه میدهد خواص سیالات و داده های تجربی PVT را به طور کامل شبیه سازی کند.
این نرم افزار قابلیت های متعددی جهت شبیه سازی فرایندهای رایج در مهندسی تضمین جریان را نیز دارد.

۸) PetroMod

با این نرم افزار می‌توان نقشه‌های زمین‌شناسی را ویرایش کرد و به بررسی جرم و حجم هیدروکربن تولیدشده توسط سنگ مادر در طی عملیات مهاجرت، پرداخت.
این نرم‌افزار قابلیت بررسی تجزیه میکروبی، ژئومکانیسم و هیدرات های گازی را نیز دارد.

۹) Geolog

این نرم افزار ساخته شرکت پارادایم است و در بیش از هفتاد درصد شرکتهای بین المللی فعال در صنعت نفت دنیا استفاده می شود. کاربرد اصلی این نرم افزار در ارزیابی نمودارهای پتروفیزیکی می‌باشد.

۱۰) Vista

نواقص و خطاهای ناخواسته که ممکن است در طی عملیات لرزه نگاری به وجود آید، توسط این نرم‌افزار بررسی ، تحلیل و اصلاح میشود.

۱۱) Halliburton Redbook

این نرم افزار شامل یک پایگاه غنی داده جهت طراحی شماتیک چاه و انجام محاسبات مربوطه می‌باشد.

۱۲) Drilling Office

این نرم افزار برای برنامه ریزی و طراحی چاه های نفت و گاز مورد استفاده قرار گرفته و به صورت سیستم یکپارچه، ابزار مورد نیاز را در دسترس مهندسان حفاری قرار می دهد تا در حداقل زمان و با کمترین هزینه و خطا، محاسبات مربوط به عملیات حفاری را انجام دهند.

۱۳) WellCat

نرم افزار WellCat، به مهندسین امکان مدل سازی شرایط پیچیده HT/HP و حفاری آب‌های عمیق و حفاری در لایه های نمکی را می‌دهد تا با در نظر گرفتن نکات فنی و اقتصادی، طراحی مناسب لوله مغزی و لوله جداری را انجام دهند.

۱۴) Olga

نرم‌افزار Olga که ابتدا توسط شرکت Statoil در سال ۱۹۸۳ توسعه یافت، می‌تواند جریان چندفازی را که یک پدیده دینامیک است مدل‌سازی کند. شبکه‌های خطوط لوله که دارای تجهیزات فرآیندی مانند پمپ، کمپرسور، مبدل حرارتی، تفکیک‌کننده، شیر و… است به راحتی به صورت دینامیک قابل شبیه‌سازی شدن هستند.

🔏 منبع: https://virgool.io

پردیس فناوری کیش_طرح مشاوره متخصصین صنعت و مدیریت_گروه فنی و مهندسی

✅ نفت یکی از اساسی‌ترین کالای استراتژیک کشوری چون ایران است. طلای سیاه یا همان نفت از عوامل وارداتی و صادراتی تأثیر می‌گیرد و بر بازارهای مختلفی تأثیر می‌گذارد. قیمت نفت تحت تأثیر عوامل مختلف قرار دارد و بر قیمت بسیاری از بازارها و کالاها اثر می‌گذارد. بررسی‌ها و مطالعات نشان داده است که نوسانات قیمت جهانی نفت می‌تواند تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم بر بورس و صنایع بورسی داشته باشد. قیمت سهام شرکت‌ها بر اساس تأثیرگذاری‌های نفت در صنایع مختلف، متغییر است و همین عامل شاخص کل بورس را نیز تغییر می‌دهد.

نقش قیمت نفت در بازار ایران 📊

همان‌طور که می‌دانید قیمت نفت بر شاخص‌های بورس دنیا تأثیر می‌گذارد ولی در این میان تأثیر نوسانات قیمت نفت تأثیر چشمگیری بر بورس ایران دارد؛ چراکه درآمد حاصل از نفت، نقش زیادی در اقتصاد ایران دارد و از این ‌رو از اهمیت خاصی برخوردار خواهد بود. دولت ایران معمولاً ۷۰ درصد درآمد را با فروش نفت به دست می‌آورد و فقط ۳۰ درصد درآمدش از راه مالیات شرکت‌ها و موارد مختلف دیگر است. زمانی که قیمت نفت افزایش پیدا می‌کند درآمد ارزی دولت نیز زیاد می‌شود. اگر بر روی این درآمد حاصله درست مدیریت نشود ممکن است پایه پولی افزایش یابد که همین باعث می‌شود تورم ایجاد شود. تورم نیز در رشد شاخص بورس مؤثر است.

✻ واضح است که علت ایجاد تورم نیز افزایش درآمد دولت به‌وسیله افزایش قیمت نفت است. در این زمان دولت مخارج خود را افزایش می‌دهد. اگر زمانی قیمت نفت به‌یک‌باره کاهش یابد، درآمد دولت نیز کم می‌شود در حالی ‌که مخارجش زیاد است. در این شرایط بهترین راه‌حل به‌منظور جبران کسری، تولید و چاپ پول است که در نتیجه باعث تورم می‌شود‌. البته در حال حاضر دولت در زمانی که درآمدش زیاد می‌شود، درآمد حاصله را در صندوق ذخیره ارزی ذخیره می‌کند تا مشکلات این ‌چنینی ایجاد نشود.

نقش قیمت نفت در صنایع مرتبط 💠

ماهیت صنایع پالایشی و پتروشیمی به‌گونه‌ای است که تأثیر مستقیم از قیمت نفت دارند. صنایع پالایشی تنها ۹ درصد از ارزش بازار بورس را داراست و صنعت پتروشیمی نیز ۲۵ درصد از ارزش بازار بورس را به خود اختصاص داده است.

• ماهیت صنعت پالایشگاهی
  وظیفه تبدیل نفت خام به فراورده‌هایی نظیر گازوئیل، بنزین، آسفالت، قیر، نفت سفید، گاز مایع بر عهده شرکت‌های پالایشی است‌. این شرکت‌ها نفت خام را خریداری می‌کند و فراورده‌ها را تهیه می‌نمایند و به فروش می‌رساند.
• ماهیت صنعت پتروشیمی
  شرکت‌های پتروشیمی نیز فراورده‌های به‌دست‌آمده توسط صنعت پالایشگاهی را به محصولاتی مانند سموم شیمیایی، متانول، کود و … تبدیل می‌کنند.

✅ علت سود بردن صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی با افزایش قیمت نفت این است که با این افرایش، سودی که از خرید نفت از دولت داشته‌اند افزایش پیدا می‌کند. شرکت‌های پالایشی، نفت را با ۹۵ درصد قیمت جهانی از وزارت نفت خریداری می‌کند. این بدان معنی است که نفت را با تخفیف ۵ درصد می‌خرند؛ درنتیجه هر قدر قیمت نفت افزایش یابد میزان تخفیف نیز بیشتر می‌شود. برخلاف تصور عموم افراد که گمان می‌کنند افزایش قیمت نفت باعث بالا رفتن قیمت محصولات خارج از کشور و گران شدن مواد اولیه کارخانه‌ها می‌شود.

صنایع متضرر از افزایش قیمت نفت 〽️

هر صنعتی مانند فلزات اساسی، سیمان و … که از طریق نفت انرژی آن‌ها تأمین می‌شود، هر زمان قیمت نفت بالا برود هزینه‌های شرکت نیز زیاد می‌شود. این در حالی است که در صنعت پتروشیمی قیمت محصول ثابت است.

تأثیر نوسانات قیمت نفت بر بورس 📉

با توجه به این‌که ایران به‌عنوان یک صادرکننده نفت شناخته می شود، نوسانات قیمت نفت بر درآمدهای نفتی تأثیرگذار است. درنتیجه اثرات آن بر اقتصاد نفتی کشور به‌خصوص در حوزه بازار سهام آشکار می شود. در این میان اثرات شوک‌های نفتی بر تغییرات شاخص بورس اوراق بهادار یعنی شاخص کل قیمتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

رابطه قیمت نفت و شاخص‌های بورس 📊

نوسانات قیمت نفت خام، با توجه به کاهش و افزایش خود و همچنین نوع فعالیت صنایع مختلف می‌تواند بر سودآوری و عملکرد صنایع مختلف و به‌واسطه آن بر قیمت سهام و درنهایت بر روی شاخص بورس اثرگذار باشد. همان‌طور که گفته شد به‌طور خاص‌تر، شرکت‌های پالایشی و پتروشیمی از گروه‌هایی هستند که به‌صورت مستقیم تحت تأثیر بهای نفت قرار دارند. بازار شرکت‌های پالایشگاهی و پتروشیمی در میان شاخص‌های بورس، سهم بیشتری در بازار بورس ایران نسبت به بازارهای جهانی دارد. پس می‌توان نتیجه گرفت که بورس اوراق بهادار تهران مثل بورس‌های جهانی به‌طور کامل از قیمت نفت تأثیر می‌گیرد.

✅ تغییرات بهای نفت و تحولات نفتی در درآمدهای نفتی و همچنین اثرگذاری آن بر اقتصاد نفتی کشور از اهمیت خاصی برخوردار است. به‌طوری‌که بررسی شوک‌های نفتی بر شاخص بورس اوراق بهادار یا همان شاخص کل از مهم‌ترین موضوعات برای سرمایه گذاری در بورس است.

در طی سه دهه گذشته، قیمت نفت تغییرات عمده‌ای داشته است. این تغییرات به گونه‌ای هستند که می‌توانند تأثیر زیادی بر بازارهای مختلف از جمله بورس بگذارد که معیار اصلی آن در هر کشوری شاخص سهام است.

بنابراین بهتر است میزان اثرگذاری شوک‌های نفتی بر بازار سهام مطالعه شود. دانستن این موضوع نیز برای سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی به‌منظور داشتن انتخاب درست‌تر برای سرمایه‌گذاری سودمند است. این موضوع به شرکت‌های حساس به بهای نفت نیز این امکان را می‌دهد که اقدامات احتیاطی مناسبی داشته باشند. درنهایت به تحلیلگران مالی و مشارکت‌کنندگان بازار نیز کمک می‌کند تا تغییرات دارایی‌ها را بهتر درک کنند.

بازار سهام و بهای نفت 💰

کانال‌های زیادی از نظر تئوریک وجود دارد که بر اساس نوسانات قیمت نفت، بر بازده‌ سهام تأثیر می‌گذارند.

✅ مهم‌ترین منطق برای توضیح این‌که شاخص سهام تحت تأثیر نوسانات بهای نفت قرار دارد، این است که ارزش یا قیمت سهام مساوی جمع تنزیل شده از جریان نقد آتی مورد انتظار است. این جریان نقد از رویدادهای اقتصاد کلان تأثیر می‌پذیرد که ممکن است تحت تأثیر شوک‌های نفتی باشد. پنج کانال اثرگذاری قیمت نفت یعنی اثر گردشی، اثر ارزی، اثر انتظارات، اثر درآمدی و اثر خلق نقدینگی و نقش این کانال ها در بازار سهام در ادامه موردبررسی قرار می‌گیرد.

اثر درآمدی 📥

نفت با قیمت بیشتر ثروت بیشتری را از کشور واردکننده به کشور صادرکننده منتقل می‌کند. اثر این تغیر قیمت وابسته به این است که دولت با این درآمد حاصله از نفت چه‌کاری انجام می‌دهد. اگر دولت فروشنده نفت با این درآمد، کالا و خدمات داخلی تهیه کند، باعث افزایش ثروت عمومی می‌شود. همچنین به دنبال افزایش تقاضا برای سرمایه و کار، زمینه‌های تجاری و سرمایه‌گذاری زیادی فراهم می‌شود. در نتیجه اثر مثبت بر جریان نقدی بنگاه‌ها می‌گذارد. از طرف دیگر افزایش قیمت نفت موجب افزایش هزینه و کاهش درآمد بنگاه‌ها می‌شود که اثر منفی بر نقدی آتی دارد‌. همین عامل کاهش قیمت‌های سهام را در پی دارد.

اثر گردشی 🔃

✅ تولید ناخالص ملی به‌واسطه افزایش بهای نفت در کشورهای صادرکننده افزایش می‌یابد.

به‌طور عمده مصرف‌کننده نهایی محصولات نفتی کشورهای درحال‌توسعه هستند. دلیل این موضوع نیز این است که اغلب کشورهای صادرکننده فناوری لازم برای فراوری نفت خام را در اختیار ندارند بنابراین محصولات و مشتقات نفتی را به کشورشان وارد می‌کنند. پس افزایش بهای نفت، افزایش محصولات تولیدی کشورهای صنعتی را به دنبال دارد که این نیز موجب ازدیاد ارزش پولی واردات می‌شود که بر جریان نقدی بنگاه‌های کشورهای درحال‌توسعه اثر منفی می‌گذارد. در نتیجه برای کشوری مانند ایران بین افزایش شاخص سهام و افزایش درآمد نفتی یک رابطه معکوس وجود دارد.

اثر انتظارات ↔️

همان‌طور که می‌دانید درآمدهای دولت ایران بیشتر از طریق نفت به دست می‌آید. اگر درآمد کشور زیاد شود، انتظارات خوش بینانه‌ای در مورد افزایش فعالیت‌ها و رونق آن‌ها در سطح اقتصادی ایجاد می‌کند. افزایش سودآوری و شکل‌گیری انتظارات برای شرکت‌های بورسی، موجب می‌شود که ارزش نقدی آتی و در نهایت شاخص سهام رشد مثبتی داشته باشد. از سوی دیگر عمده شرکت‌ها از نفت در تولید کالاها و خدمات استفاده می‌کنند. افزایش قیمت نفت، بالا رفتن هزینه‌های تولیدی شرکت را به دنبال دارد. بنابراین با تاثیر بر انتظارات ممکن است بر تصمیمات سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در سهام تأثیر بگذارد که تقاضا برای سهام را کاهش می‌دهد. درنتیجه قیمت‌های سهام نیز کم می‌شود. پس می‌توان گفت اثر کلی این کانال نیز مبهم است.

اثر ارزی 💱

مبالغ حاصل از فروش نفت به پول خارجی پرداخت می‌شود در نتیجه این امر باعث می‌شود ذخایر و درآمدهای ارزی افزایش یابد. بنابراین ارزش پول ملی در مقابل پول خارجیان زیاد می‌شود. اثر تغییرات نرخ ارز متفاوت است که در بخش بعدی به آن می‌پردازیم.

اثر خلق نقدینگی 🔰

واضح است که با افزایش قیمت نفت درآمدهای ارزی زیاد می‌شود. همان‌طور که می‌دانید بانک مرکزی ارز حاصل از فروش نفت را از دولت می‌خرد و در قبال آن پول ملی در اختیار دولت قرار می‌دهد. با این اوصاف انتظار افزایش نقدینگی به‌واسطه افزایش قیمت نفت طبیعی است. اگر نقدینگی از طریق بانک مرکزی تأمین گردد، موجب انتشار پول و افزایش حجم پول یا نقدینگی در جامعه می‌شود. اثرات انتقال نفت بر بازده‌های سهام نیز نامشخص است و بستگی به این دارد که اثرات مثبت و منفی خود را به چه میزان و چگونه خنثی نمایند. اثرات انتقال نفت بر بازده‌های سهام نیز نامشخص است و بستگی به این دارد که اثرات مثبت و منفی خود را به چه میزان و چگونه خنثی نمایند.

شوک‌های نفتی ⚠️

بررسی شوک های نفتی از مهمترین عواملی است که باید در بررسی تاثیر قیمت نفت بر بورس و قیمت سهام مورد توجه قرار گیرد. ابتدا بهتر است با انواع شوک نفتی آشنا شویم:

✅ ملاک خطی یک از ملاک‌ها برای قیمت نفت است که این معیار، تغییرات قیمت نفت را ثابت در نظر می‌گیرد. در این شوک نفتی، تغییر قیمت نفت در زمان‌های متوالی به عنوان شوک حساب می شود.

✅ قیمت نفت موزون در این شوک، اثرات نااطمینانی و ریسک در نظر گرفته می‌شود. هنگامی که محیط پایدار باشد، نوسانات بهای نفت نسبت به مواقعی که محیط خیلی شکننده است، اثر بیشتری دارد.

✅ سومین شوک، افزایش قیمت نفت خالص است. از سال ۱۹۸۶ اکثرا پس از افزایش قیمت نفت با کاهش قیمت در دوره‌های بعدی مواجه بوده‌ایم. در واقع این کاهش‌ها برای پایدار نگه داشتن فضا و تصحیح افزایش در دوره‌های قبلی است. قیمت نفت بهتر است با یک دوره قبل مقایسه گردد تا تأثیر افزایش قیمت نفت بر اقتصاد کلان به درستی اندازه‌گیری شود. به عبارت بهتر وقتی قیمت نفت برای تصحیح افزایش بهای دوره‌های قبلی افزایش می‌یابد، هیچ اثری ندارد. در واقع چیزی که شوک نفتی نامیده می‌شود حداکثر میزان بهای نفت در یک سال گذشته است.

💢 نامتقارن بودن شوک‌ها به ملاکی اشاره دارد که در آن بتوان بین نوسانات مثبت و منفی تفاوت قائل شد. در اقتصاد آمریکا اثرات افزایش یا کاهش بهای نفت، نامتقارن است. در این روش، متغیری برای تغییرات مثبت و یک متغیر دیگر برای تغییرات منفی در نظر گرفته می‌شود.

نتیجه گیری از شوک های نفتی

در کل می‌توان نتیجه گرفت که شوک‌های نفتی بر شاخص سهام اثر مثبتی دارد. شوک قیمت نفت خالص اثرگذاری بیشتری نسبت به بقیه شوک‌های نفتی بر سهام دارد. به دلیل این که تغییر قیمت نفت نسبت به دوره‌های قبلی به دست آمده در نتیجه نسبت به آن‌ها شدیدتر است و تأثیر آن زیاد خواهد بود. در شوک‌های موزون به دلیل این که اثرات نااطمینانی و ریسک متعادل می شوند، شدت اثرات شوک کاهش می‌یابد. شوک‌های نفتی نیز بین این دو شوک قرار می‌گیرد. در سایر متغیرها، اگرچه شوک نرخ ارز بر سهام معنا ندارد اما می‌توان گفت اثر شوک‌های پولی از شوک‌های نفتی بیشتر است. این بدان معنا است که اگر منشأ درآمدهای ارزی از نفت، شوک‌های پولی باشد، سیاست‌های پولی که نقدینگی را تغییر می‌دهند می‌توانند بر روی سهام نیز تأثیر بگذارند. در نهایت شوک‌های نفتی مثبت و منفی اثرات یکسان و متقارنی بر سهام می‌گذارند.

رابطه بین شاخص‌های بورس و شوک‌های نفتی

تحقیقات و بررسی‌ها نشان داده است که بین سه شاخص شناور آزاد، بازار اول و بازار دوم رابطه تعادلی وجود ندارد. در حالی که بین 6 شاخص بازار سرمایه یعنی :

• شاخص ۵۰ شرکت
• شاخص بازده و قیمت
• شاخص صنعت
• شاخص کل بورس
• شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
• قیمت نفت اوپک

❓ نتایج بررسی ها و تحقیقات چه می گوید؟

در کشورهایی مانند ایران که صادرکننده نفت هستند قیمت نفت بر درآمدها و مخارج دولتی اثرات قابل توجهی دارد. معمولاً رفتار شاخص‌های بازار سرمایه از عوامل متعدد اقتصادی و سیاسی اثر می‌پذیرد. با این حال رفتار شاخص‌های بازار سرمایه ایران از قیمت‌های جهانی نفت به ویژه اوپک تأثیر می‌گیرد. بنابراین بررسی قیمت نفت اوپک و شاخص‌های بازار سرمایه نقش مهمی در سرمایه‌گذاری درون بازار سرمایه ایران دارد. علاوه بر این می‌تواند در مدیریت ریسک در بازار سرمایه و بورس و همچنین سبد سرمایه گذاری مفید باشد و از سوی دیگر به سیاست گذاران کمک می‌کند تا پایش و تنظیم اثرگذار بازار سرمایه را بهتر انجام دهند.

در این مطلب به صورت کلی رابطه نفت اوپک با شاخص‌های بازار سرمایه  یعنی شاخص صنعت، شاخص قیمت و بازده نقدی، ۹ شاخص کل بورس، شاخص بازار اول، شاخص قیمت ۵۰ شرکت، شاخص بازار اول، شاخص ۵۰ شرکت برتر، شاخص بازار دوم، شاخص شناور آزاد، شاخص ۳۰ شرکت بزرگ مورد مطالعه قرار گرفته شده است. با استفاده از آزمون جوهانسن- جوسیلیوس، رابطه تعادلی بلند مدت نفت اوپک با شاخص یاد شده نشان داد که بین شش شاخص بازار سرمایه رابطه تعادلی بلند مدت معنی دار و مثبت برقرار است. بنابراین افزایش قیمت نفت اوپک موجب رشد شاخص‌های بازار سرمایه می‌شود. علاوه بر این، نتایج نشان می‌دهد که بین قیمت نفت اوپک و سه شاخص شناور آزاد، بازار دوم و بازار اول، رابطه تعادلی بلند مدت دیده نمی‌شود.

همچنین به وسیله آزمون مدل اصلاح، تصحیح خطابرداری، سازگاری نتایج کوتاه مدت و بلند مدت، به اثبات رسیده که در متغیرهای مدل، رابطه تعادلی بلند مدت وجود دارد. به طور کلی می‌توان از این تحقیق نتیجه گرفت که در بلند مدت افزایش قیمت نفت اوپک، افزایش هر یک از شاخص‌های بازار سهام را به دنبال دارد. جالب است بدانید که متغیرهای سیاسی بین المللی و همچنین قیمت فلزات جهانی عامل‌های تأثیر گذار بر روند بازار بورس و سهام هستند.

در یک زمانی فعالان بازار هنگام اعلام قیمت نهایی اوپک انتظار داشتند روند بازار تغییر کند و در فعالیت‌های اقتصادی رونق حاصل شود؛ ولی بر خلاف انتظار با عدم استقبال سهامداران و فعالان بازار مواجه شدند. بررسی‌ها نشان داده که علاوه بر این که تأثیرات آنی نوسان نفت بر بازار بورس اثر می‌گذارد، تأثیرات واقعی نیز روند بورس را ایجاد می‌کند. نوسانات قیمت نفت تأثیر زیادی در صنایع مختلف بازار دارد. تحلیل‌گران کالاها دریافتند که ظرفیت ریزش قیمت نفت در کوتاه مدت بیش از ظرفیت رشد قیمتی آن است. این مسئله فعالان اقتصادی را نگران می‌کند تا با احتیاط تر عمل کنند. بر اساس نتایج تحقیقاتی که منتشر شده است، اقتصاددانان زیادی بر این باورند که اگرچه کاهش قیمت نفت خام موجب کسری بودجه شود و بر بودجه عمومی کشور اثرگذار باشد؛ ولی با توجه به فعالیت صنایع مختلف کاهش بهای نفت خام، تأثیرات بیش‌تری بر روی شاخص‌های بورس دارد.

به ویژه اگر شاخص سهام صنایعی که مواد اولیه آن ها وابسته به مشتقات نفتی و نفت است. از جمله صنایعی که وابسته به نفت است می‌توان به شرکت‌های تولیدی لوازم خانگی اشاره کرد که تغییرات قیمت نفت به صورت غیر مستقیم تاثیر مثبت بر روی این صنایع می‌گذارد. کاهش قیمت مواد اولیه در کنار کاهش قیمت جهانی نفت خام، سودآوری صنایع را در پی دارد. در وضعیت رکودی کشور این شرکت‌ها تولیدات کمی دارند به طوری که کسری هزینه‌های آن‌ها زیاد نیست و همین عامل باعث دامن زدن به رکود کشور می‌شود.

سخن پایانی

برای بررسی وضعیت اقتصادی یک کشور می‌توان بازار سرمایه و شاخص‌های آن را نام برد که از مهم‌ترین متغیرهای کلان در اقتصاد هستند. همان‌طور که گفته شد معیار اصلی بازار بورس و سرمایه شاخص سهام آن کشور است بنابراین در اینجا اثر نوسانات قیمت نفت را بر شاخص سهام بررسی کردیم. برای بررسی اثر شوک‌های نفتی علاوه بر متغیرهای شاخص سهام و تغییرهای قیمت نفت، حجم نقدینگی و نرخ ارز را در مدل در نظر گرفتیم و اثرات هر یک را ارزیابی کردیم. بررسی تحقیقات مختلف نیز در این مطلب مورد بررسی قرار گرفت که هر کدام از آن ها بیانگر موضوعات مختلفی بوده اند. در نتیجه می توان گفت که برای سرمایه گذاری در بازار بورس در هر صورت توجه به بازار نفت بسیار مهم است. البته باید به شرکتی که بر روی آن سرمایه گذاری می شود و بسیاری از پارامترهای دیگر نیز توجه شود.

🔏 منبع: https://www.bourseiness.com

پردیس فناوری کیش_طرح مشاوره متخصصین صنعت و مدیریت_گروه فنی و مهندسی

✔️ اکتشاف ذخایر نفتی در صنعت نفت مشکل ترین مرحله است. دانشمندان در زمینه علوم زمین از میلیون‌ها سال پیش روی موجودات میکروسکوپی و گیاهان و جانورانی که در اقیانوس‌ها زندگی می‌کردند مطالعه انجام داده‌اند. این گیاهان و جانوران انرژی خورشید را جذب می‌کردند و اتمهای کربن را ذخیره می‌کردند. وقتی که این جانوران می‌میرند آنها ته دریا شناور می‌شوند و تولید رسوبات و نهشته‌هایی از اجساد می‌کنند. رسوبات در مناطق عمیق و عمیق تر اقیانوسها در معرض فشار بالایی قرار دارند. این نهشته‌ها در معرض گرمای درونی زمین نیز قرار می‌گیرند و اتمهای کربن را به یکدیگر متصل می‌کردند.

از این طریق گاز طبیعی و نفت به وجود می‌آید و داخل خلل و فرج و شکاف‌های سنگهای داخل زمین حرکت می‌کنند. این روش طبیعی برای تولید نفت خام است. نفت و گاز طبیعی در داخل تله‌های رسی و در پشت سنگهای متراکم قرار می‌گیرند. این قطره‌های نفتی پس از میلیون‌ها سال در سطح زمین می‌جوشند. در پشت ماسه سنگ‌ها و رس‌ها قرار می‌گیرند. اشباع نفتی در ماسه سنگ‌ها تقریباً غیر ممکن است و استخراج آن به هزینه بالا احتیاج دارد. زمین‌شناسان از طریق حفاری‌ها در مکان‌هایی که نشانه‌های نفتی وجود دارد به اکتشاف نفت می‌پردازند. تصاویر ماهواره‌ای و ماورای صوتی می‌تواند کمک به ترسیم نقشه‌های زیر سطحی کند. امروزه حتی نرم‌افزارهایی وجود دارد که می‌توان از این تصاویر نقشه‌های سه بعدی تهیه نمود. کامپیوتر‌ها و نرم‌افزارهای مرتبط کامپیوتری می‌توانند بهترین موقعیت را برای حفاری نفتی محاسبه کند.

⏳ تاريخچه استخراج نفت

سابقه اکتشاف نفت در ايران به حدود 4000 سال پيش مي‌رسد، ايرانيان باستان به عنوان مواد سوختي و قيراندود کردن کشتي‌ها، ساختمان‌ها و پشت‌بام‌ها از اين مواد استفاده مي‌کردند نادر شاه در جنگ با سپاهيان هند قير را آتش زد و مورد استفاده قرار داد در بعضي از معابد ايران باستان براي افروختن آتش مقدس از گاز طبيعي استفاده شده و بر اساس يک گزارش تاريخي يک درويش در حوالي باکو چاه نفتي داشته که از فروش آن امرار معاش مي‌کرده است.

🏭 استخراج نفت

استخراج نفت به مجموعه عملیاتی گفته می‌شود که در طی آن نفت خام به منظور استحصال و بهره‌برداری از آن، به طرق مختلف از داخل زمین خارج و قابل استفاده می‌شود. امروزه زمین‌شناسان با استفاده از دستگاه‌های لرزه‌نگاری موفق به شناسایی میادین نفتی شده و تیم‌های حفاری با حفر چاه نفت شرایط را برای شروع فعالیت تیم‌های استخراج نفت و نصب ادوات مخصوص آنها فراهم می‌آورند. گاز طبیعی و آب شور در اغلب مخازن نفتی در کنار نفت حضور دارند. تفکیک نفت موجود در مخزن با این قبیل ناخالصی‌ها یکی از مهمترین بخش‌های فعالیت استخراج‌کنندگان نفت است.

⚒ روش‌هاي استخراج نفت

پس از عمليات حفر چاه و اصابت آن به مخزن نفت، به دليل فشار زياد موجود در مخزن، جريان نفت به سوي دهانه خروجي چاه سرازير مي‌شود. اين مرحله از استخراج كه عامل آن فشار داخل خود مخزن است به بازيافت اوليه نفت موسوم است. در برداشت اوليه نفت، از انرژي خود مخزن براي توليد نفت استفاده مي‌شود. البته اين بدان معنا نيست كه اگر نفت خود به خود به سطح زمين نيايد، برداشت اوليه وجود نخواهد داشت، بلكه وقتي از پمپ براي بالا آوردن نفت استفاده ميكنيم، در واقع هنوز در مرحله اول برداشت نفت قرار داريم. در اين مرحله انرژي خاصي وارد مخزن نمي‌شود. با افزايش توليد و كاهش فشار، سرعت توليد نيز كاهش مي‌يابد تا اينكه فشار به حدي مي‌رسد كه ديگر نفت خارج نمي‌شود. در اين مرحله ممكن است از 30 تا 50 درصد كل نفت مخزن استخراج شود. مواردی که بر تولید میزان نفت موثر هستند فقط مربوط به فشار مخزن نیست بلکه محل قرار‌گیری مخرن، دمای داخل مخزن و جنس سنگ‌های آن و…. نیز در میزان تولید نفت و استخراج آن تاثیر گذارند. میزان تولید نفت از روش اولیه به میزان گاز آزاد موجود در مخزن هم بستگی دارد که هر چه این گاز بیشتر باشد تولید نفت از این روش بیشتر خواهد بود، دلیل این موضوع هم تغييرات حجم گاز در مقابل تغيير فشار بسيار زياد است.

وقتي مخزن تخليه شد و ما نتوانستيم نفت را حتي با پمپاژ از مخزن به چاه و از چاه به سطح زمين انتقال دهيم، در اين صورت استفاده از روش EOR[1] از نوع بازيافت ثانويه شروع مي‌شود كه براي استفاده از اين روش، امروزه در دنيا روش تزريق آب مرسوم است. در اين روش از چاه تزريقي، آب به مخزن تزريق ميشود و از چاه بهره‌برداري، نفت مورد بهره‌برداري قرار مي گيرد. در اين روش، ما با تزريق سيال در سيستم مداخله مي‌كنيم و سيال تزريقي، نفت را به طرف چاه توليدي هدايت مي‌كند. البته به جاي آب، ميتوان گاز نيز تزريق كرد كه به آن فرايند تزريق گاز مي‌گويند. بايد توجه داشت كه استفاده از اين دو روش تزريقي با تزريق آب يا گازي كه به منظور حفظ و نگهداري فشار مخزن انجام مي‌گيرد متفاوت است. نکته قابل ذکر این است که پس از تزریق آب و گاز نفت را به جریان نمی‌اندازند و فقط وظیفه تنظیم فشار مخزن بر عهده این سیالات است.

در حالت ثانويه برداشت زماني فرا مي‌رسد كه، ما ضمن تزريق آب به مخزن،در چاه توليدي با توليد آب مواجه مي شويم. در اين حالت، چون نسبت آب به نفت زياد مي‌شود و توليد در اين صورت بازده اقتصادي ندارد، بايد از روش ديگر براي افزايش برداشت بهره بگيريم. از روش‌هاي مؤثر در مرحله دوم يكي سيلاب‌زني آبي و ديگري سيلابزني گازي يا تزريق گاز است.

در روش سيلابزني آبي، آب با فشار زياد در چاههاي اطراف چاه توليد نفت وارد مخزن شده و نيروي محركه لازم براي استخراج نفت را به وجود مي آورد. معمولا در اطراف هر چاه نفت چهار چاه براي تزريق آب وجود دارد. در روش سيلاب‌زني گازي، گاز (مانند گاز طبيعي ) با فشار زياد به جاي آب وارد مخزن شده و نفت را به طرف چاه خروجي به جريان مي‌اندازد. نحوه تزريق گاز شبيه تزريق آب به صورت چاه‌هاي پنجگانه است. در مواردي كه گرانروي نفت خيلي بالا باشد از تزريق بخار آب براي استخراج مرحله دوم استفاده ميشود. تزريق بخار آب، دما را افزايش و گرانروي را كاهش مي‌دهد. در اين روش كه از بخار آب به جاي آب استفاده مي‌شود، با كاهش گرانروي نفت، جريان آن راحت‌تر صورت گرفته و سرعت توليد بالا مي‌رود.

پس از استخراج به كمك روش‌هاي مرحله دوم هنوز هم حدود 30 الي 50 درصد نفت ميتواند به صورت استخراج نشده در مخزن باقي بماند. در اينجاست كه استخراج نفت به كمك روش مرحله سوم صورت گيرد. يكي از روش‌هاي مرحله سوم، تزريق محلول مايسلار (micellar solution) است كه پس از تزريق آن، محلول‌هاي پليمري به عنوان محلول‌هاي بافر به چاه تزريق مي‌شود. محلول مايسلار مخلوطي از آب، مواد فعال سطحي، نفت و نمك است. در روش‌هاي جديد تهيه محلول مايسلار، نفت، نمك و مواد كمكي فعال سطحي حذف گرديده‌اند. محلول‌هاي مايسلار نيروي تنش سطحي بين آب و نفت را كاهش مي‌دهد.

گرانروي محلول پليمري حدود 2 تا 5 برابر گرانروي نفت است. در حال حاضر از پلي اكريميدها و زيست‌پليمرها به عنوان پليمر در محلول بافر استفاده مي‌شود. مواد فعال سطحي معمولا سولفونات‌هاي نفتي سديم هستند و از لحاظ خواص و ساختار شيميايي شبيه شوينده‌ها مي‌باشند. از الكلها براي مواد كمكي فعال سطحي استفاده مي‌شود.

 يكي ديگر از روش‌هاي مرحله سوم، روش احتراق زير زميني است. طي اين روش اكسيژن موجود در هوا در زير زمين با هيدروكربن‌ها مي‌سوزد و مقداري انرژي و گاز توليد شده، فشار مخزن بالا مي‌رود. گرما همچنين گرانروي را كاهش داده و جريان نفت راحت‌تر صورت مي‌گيرد. يك روش ديگر مرحله سوم كه اخيرا مورد توجه قرار گرفته است، روش تزريق گاز كربن دي اكسيد است كه جزئي از روش جابجايي امتزاج پذير است. گاز كربن دي‌اكسيد بسيار ارزان بوده، در نفت نيز حل ميشود و گرانروي ان را كاهش مي دهد. از روشهاي ديگر مرحله سوم انفجارهاي هسته اي در زير زمين است كه اين انفجارها شكاف مصنوعي در سنگها به وجود مي آورد و جريان نفت را ساده‌تر مي‌كند. به اين‌گونه فرآيندها، مرحله سوم برداشت نف‍ت (Tertiary Oil Recovery) مي گويند.

تاریخچه اکتشاف و استخراج نفت در ایران

ویلیام ناکسی دارسی یک میلیونر استرالیایی، نخستین فردی بود که با روش‌های جدید روز و دستگاه‌های حفاری مکانیکی در ایران به اکتشاف نفت و حفر چاه پرداخت. او ابتدا گروهی فنی را به سرپرستی زمین‌شناسی به نام برلز استخدام و به ایران اعزام کرد. این گروه، پس از بررسی‌های زمین‌شناسی، گزارش رضایت‌بخشی داد. احتمال وجود نفت در حوالی قصرشیرین و شوشتر را زیاد و در دیگر نقاط امیدوار کننده دانست. پس از دریافت این گزارش، دارسی نماینده‌ای به نام ماریوت را در سال 1901 به دربار ایران فرستاد ماریوت امتیاز اکتشاف و استخراج نفت در تمام ایران، به جز پنج ایالات شمالی را از مظفرالدین شاه گرفت. چند ماه پس از امضای قرارداد، حفاری اولین چاه درمحلی به نام چیاسرخ یا چاه سرخ، در شمال غرب قصرشیرین آغاز شد. درتابستان 1903 در عمق 507 متری به گاز و کمی نفت رسید. چاه دوم هم در همین ناحیه در عمقی مشابه به نفت رسید. بهره‌دهی این چاه درحدود 175 بشکه در روز بود. دارسی با ارزیابی نتایج دریافت اگر در ناحیه چیاسرخ نفتی بیش از این مقدار هم بیابد به علت دوری از دریا و نبود امکان حمل به بازار مصرف، سودی عاید او نخواهد شد. ناحیه را ترک کرد و به خوزستان روی آورد.

منطقه چیارسرخ درمرزبندی‌های بعدی به دولت عثمانی واگذار شد و اکنون چیاسرخ یک میدان نفتی کوچک درعراق است.

درمنطقه خوزستان اولین و دومین چاه حفر شده خشک بودند. در نیمه اول سال 1908 سرمایه شرکت روبه پایان بود و هنوز نفتی کشف نشده بود. روسای شرکت به مسئول عملیات که مهندسی به نام دینولدز بود دستور توقف عملیات را می‌دهد. ولی او که در محل وضع را بهتر ارزیابی کرده بود چند روزی از اجرای دستور خودداری و به حفاری ادامه می‌دهد. درروز پنجم خرداد 1287 شمسی (1908 م) مته حفاری به لایه نفت‌دار برخورد و نفت با فشار از چاه فوران نمود. عمق چاه 360 متر بود. دومین چاه که ده روز بعد به نفت رسید 307 متر عمق داشت با به نفت رسیدن این دو چاه، وجود نفت به مقدار زیاد در ایران به اثبات رسید. پس از کشف نفت در ایران درسال 1909 شرکت سابق نفت ایران و انگلیس تشکیل شد.

از سال 1908 تا سال 1928 تمام نفت تولیدی ایران از میدان نفتی مسجدسلیمان استخراج شد. دراین سال میدان نفتی هفتکل، در سال 1930 میدان نفتی گچساران، درسال 1936 میدان نفتی آغاجاری و درسال 1938 میدان‌های نفتی لالی و نفت سفید کشف گردید. میدان نفت خانه را در عراق، در سال1927 شرکت نفت انگلیس و عراق کشف کرد. نیمی از این میدان درخاک ایران قرار دارد که اکنون نفت شهر نامیده می‌شود. با کشف این هفت میدان نفتی، حوزه مورد قرار داد شرکت نفت سابق ایران و انگلیس به صورت یکی از مناطق مهم نفتی جهان درآمد.

از سال 1908 تا سال 1928 تمام نفت تولیدی ایران از میدان نفتی مسجدسلیمان استخراج شد. دراین سال میدان نفتی هفتکل، در سال 1930 میدان نفتی گچساران، درسال 1936 میدان نفتی آغاجاری و درسال 1938 میدان‌های نفتی لالی و نفت سفید کشف گردید. میدان نفت خانه را در عراق، در سال1927 شرکت نفت انگلیس و عراق کشف کرد. نیمی از این میدان درخاک ایران قرار دارد که اکنون نفت شهر نامیده می‌شود. با کشف این هفت میدان نفتی، حوزه مورد قرار داد شرکت نفت سابق ایران و انگلیس به صورت یکی از مناطق مهم نفتی جهان درآمد.

اکتشاف نفت درخلیج فارس در اواخر دهه 1950 آغاز گردید و اولین میدان نفتی بهرگانسر درسال 1960 کشف گردید. دردهه 1960 بیش از ده میدان نفتی در بخش ایرانی خلیج‌فارس کشف گردد.

اموراکتشاف و استخراج شرکت ملی نفت ایران در سال 1347 میدان عظیم گازی خانگیران و در سال 1360 میدان گازی گنبدلی را به ترتیب در غرب و جنوب شهر سرخس کشف کرد. در دهه 60 به دلیلی همزمانی با جنگ ایران و عراق، اکتشاف نفت با رکورد نسبی همراه بود. در این دوره امکانات اکتشاف صرف امور تولید شد و اکثر میدان‌های کشف شده مرتبط با فعالیت‌هایی است که قبل از انقلاب آغاز شده بود.

در دهه دوم بعد از انقلاب آهنگ فعالیت‌های اکتشافی به تدریج سرعت گرفت و امکانات بیشتری تخصیص داده می‌شد. با افزایش فعالیت‌ها در دهه سوم، مقدار نفت کشف شده در این دوره تقریباً دو برابر دوره قبل بود. از جمله مهم‌ترین اکتشافات در این دهه، کشف میدان گازی پارس جنوبی است که جزو بزرگترین میادین گازی کشف شده در جهان است.

🔏 منبع: http://www.daneshenaft.ir

پردیس فناوری کیش_طرح مشاوره متخصصین صنعت و مدیریت_گروه فنی و مهندسی

• 

مهندسان نفت در آغاز فعالیت حرفه ای باید تصمیم بگیرند در چه منطقه ای، خواهان فعالیت هستند. و اگر در کشور زادگاهشان، حقوق های پرداختی اندک است، کشورهایی وجود دارند که در آنها دستمزدهای بالایی به مهندسان نفت پرداخت می گردد.و نکته جالب اینکه کشورهایی که بیشترین پرداختی را به مهندسان نفت می پردازند، بالاترین حقوق ها را نیز به حساب معلمان کشورشان واریز می نمایند.

در سال های اخیر، نرخ رشد تقاضا برای مهندسان نفت از رشد سالانه دورقمی برخوردار بوده و براساس پیش بینی ها در افق سال ۲۰۲۰ میلادی، ما شاهد رشد ۱۷ درصدی در هر سال خواهیم بود. این عدد با وجود سقوط قیمت نفت در بازارهای بین المللی، خوش بینانه نیست.

به هر حال تردیدی وجود ندارد که مهندسان نفت از امنیت شغلی بالایی برخوردارند، چراکه همچنان نفت در فهرست نیازهای اساسی شهروندان دنیای ما قرار دارد.

پژوهش انجام شده توسط اداره آمار شغلی نشان می دهد میانگین دریافتی سالانه مهندسان نفت در سال ۲۰۰۸ میلادی، ۱۰۸۰۰۰ دلار بوده است. اما اینک ما شاهد رشد چشمگیر نرخ فوق هستیم. هرچند مهندسان نفت باید به کشورهای دوردست سفر کنند و زمان زیادی را بر روی سکوهای فراساحلی بگذرانند.

با وجود فراز و نشیب قیمت نفت در بازارهای جهانی، کشورهای دارای پرداخت های بالا به مهندسان نفت به این حرفه، نیاز زیادی دارند. فراموش نکنید همچنان فرصت های شغلی زیادی برای مهندسان نفت در بسیاری از کشورها وجود دارد. و با اجرای عملیات اکتشاف در نواحی جدید، تعداد مناطق دارای پروژه های نفتی همواره در حال گسترش است.

ما برای بالا بردن دقت نتایج این پژوهش از دو منبع استفاده نموده ایم. با این روش به دلیل وجود انحراف در تخمین حقوق پرداختی،گدقت اعداد نهایی افزایش یافته است. در این پژوهش، ما از اطلاعات منتشر شده توسط انجمن مهندسان نفت و انجمن بین المللی دستمزدهای صنعت نفت و گاز هایس استفاده کرده ایم.

در ادامه با ۱۰ کشور دارای بیشترین پرداختی به مهندسان صنعت نفت آشنا می شویم:

۱. نروژ
درآمد سالانه یک مهندس نفت 228 هزار و 500دلار
 پس از کشف نفت در آب های سرد دریای شمال در دهه 1960میلادی، نروژ به بهشت مهندسان نفتی تبدیل گردید. صنعت نفت و گاز مهمترین بخش اقتصاد این کشور بوده و تامین یک سوم نفت اروپا و 20 درصد گاز مصرفی انگلستان را نروژی ها بر عهده دارند. به همین دلیل، نروژ را پایتخت انرژی اروپا می نامند. 

2- استرالیا
درآمد سالانه یک مهندس نفت 211 هزار و 500 دلار حقوق پرداختی به مهندسان نفتی در استرالیا، یکی از بالاترین ارقام در دنیا محسوب می شود. البته حقوق پرداختی رابطه ای مستقیم با سال های تجربه کاری دارد.

3- ایالات متحده
درآمد سالانه یک مهندس نفت 203 هزار دلار
 اکثر فرصت های شغلی این کشور به سرزمین یخ زده آلاسکا اختصاص دارد. از سوی دیگر، تگزاس از دیگر مقاصد مهندسان نفتی است. وجود 5 هزار شرکت نفتی در تگزاس، این شهر را به یکی از کانون های فعالیت مهندسان نفت تبدیل نموده است. 

4- نیوزیلند
درآمد سالانه یک مهندس نفت 187 هزار دلار
 این کشور یکی از بهترین کشورهای میزبان مهندسان نفت به حساب می آید. صادرات نفت این کشور اندک است، اما اقتصاد نیوزیلند به سرعت در حال پیشرفت می باشد. وجود طبیعت زیبا و استانداردهای بالای زندگی از دیگر ویژگی های این کشور قرار گرفته در نیمکره جنوبی به شمار می آید.

5- کانادا
درآمد سالانه یک مهندس نفت 183 هزار دلار
شهر کالگری پایتخت نفتی این کشور است. حقوق پرداختی در این شهر، بالاترین رقم در آمریکای شمالی محسوب می شود. هم اینک، تعداد مهندسان نفت شاغل در این شهر 2500 نفر است و پیش بینی ها حاکی از افزایش این عدد در آینده به دلیل رشد سریع اقتصاد کالگری است.

6- هلند
درآمد سالانه یک مهندس نفت 180 هزار دلار
حقوق پرداختی در این کشور به مهندسان نفت 83 درصد بالاتر از میانگین‌ ملی دستمزدهای سایر شهروندان است. مراحل جذب در این کشور اینترنتی و با آزمون آنلاین آغاز می گردد و در صورت کسب کمینه امتیازات، داوطلب به مصاحبه حضوری دعوت خواهد شد.

7-دانمارک
درآمد سالانه یک مهندس نفت 171 هزار دلار

بررسی ها نشان می دهد ذخایر نفتی این کشور، بالاتر از ارقام اعلام شده در سال های گذشته است. سرمایه گذاران از حضور در دانمارک استقبال نموده و اقتصاد این کشور در انتظار روزهای بهتر است. لذا فرصت های شغلی زیادی برای مهندسان نفت وجود دارد.

8- انگلستان
درآمد سالانه یک مهندس نفت 163 هزار دلار
در انگلستان حقوق سالانه مهندسان تازه کار 40 هزار تا 50 هزار دلار است. البته این رقم برای فارغ التحصیلان مقطع دکترا بیشتر است.

9- فرانسه
درآمد سالانه یک مهندس نفت 160 هزار دلار
در کشور فرانسه مهندسان نفت از درآمد قابل توجهی برخوردارند.  برای کار در این کشور، تسلط به زبان فرانسه الزامی است. استانداردهای زند‌گی در این کشور بالا بوده و یک مقصد جذاب برای مهندسان به شمار می رود.

10-  کلمبیا
درآمد سالانه یک مهندس نفت 142 هزار و 500 دلار
در این کشور استانداردهای زندگی چندان بالا نیست. اما حقوق پرداختی به یک مهندس نفت، در رتبه دهم فهرست بالاترین دستمزدهای دنیا قرار دارد. تسلط به زبان اسپانیولی، پیش شرط فعالیت در طرح های بالادستی این کشور است.

🔏 منبع: www.mizenaft.com