5 نکته حیاتی که قبل از معامله در فارکس یا بورس تهران باید بخوانید
پردیس فناوری کیش_طرح مشاوره متخصصین صنعت و مدیریت_گروه مالی و حسابداری:
امروزه معامله‌گران (تریدرها) به بازارهای مالی بیشتری دسترسی دارند، از جمله بازار سهام ( که از آن به اسم بورس در این مطلب یاد می‌کنیم) ، ETF ها و بازارهای پرنوسان‌تری مانند بازار آتی سکه و فارکس! تصمیم‌گیری برای معامله در یکی از این بازارها، می‌تواند برای شما پیچیده باشد زیرا باید فاکتورهایی را در نظر بگیرید تا بتوانید تصمیم عاقلانه را اتخاذ کنید.
مهمترین عامل تصمیم‌گیری بین انتخاب بورس و فارکس، میزان ریسکی است که می‌توانید متحمل شوید و سبک معاملات شماست. برای مثال، سرمایه‌گذاران بلندمدت به احتمال قوی بورس را گزینه مناسب‌تری برای سرمایه‌گذاری بیابند، در حالیکه معامله‌گران کوتاه‌مدت و نوسان‌گیران به بازاری علاقه‌مندند که نوسانات قیمت در آن بیشتر باشد.
دوستان زیادی از ما سوال می‌پرسند که بورس تهران را برای معاملات انتخاب کنند یا فارکس، در این مطلب ، ما سرمایه‌گذاری در بازار سهام و معاملات در فارکس را با هم مقایسه می‌کنم و امیدوارم در انتخاب فارکس یا بورس تهران به شما کمک کند.
بورس تهران یا فارکس؟
بازار فارکس ( foreign exchange market ) بزرگترین بازار مالی دنیاست که در زمان نوشتن این مقاله حجم معاملات روزانه آن بیش از 4.5 تریلیون دلار است. بسیاری از معامله‌گران به دلیل این حجم بالای پول در گردش و قدرت نقدشوندگی بسیار بالای فارکس، ساعات معاملاتی طولانی و امکان استفاده از اهرم معاملاتی بالا (high leverage ) جذب آن می‌شوند.
در سمت دیگر، در بازار سهام شرکت‌هایی با پایداری بالا وجود دارند که می‌توانند در شرایطی که اقتصاد چالش‌برانگیز می‌شود به فعالیت خود ادامه دهند و بسیاری از آنها به سهامداران‌شان سود نقدی پرداخت کرده‌اند.
بورس در مقایسه با فارکس و حتی بازار آتی، معمولا نوسانات کمتری دارد و اغلب از آن به عنوان یک سرمایه‌گذاری باپتانسیل رشد مداوم، جهت افزایش ارزش پرتفوی سرمایه‌گذاران استفاده می‌شود.
نوسانات (Volatility)
منظور از نوسانات قیمتی، بالا و پایین شدن قیمت‌ها در کوتاه مدت است. در حالیکه برخی معامله‌گران مخصوصا نوسان‌گیران از بالا و پایین شدن قیمت‌ها در زمان‌های کوتاه برای کسب سود استفاده می‌کنند، سرمایه‌گذاران با موقعیتی که نوسانات و ریسک کمتری داشته باشد راحت‌تر هستند.
به همین دلیل نوسان‌گیران و افرادی که به بازارهای با سرعت و ریسک بالا علاقه مند هستند بیشتر به سمت فارکس جذب می‌شوند، اما سرمایه‌گذارانی که به استراتژی “خرید و نگهداری” اعتقاد دارند، پایداری بیشتر و بورس را انتخاب می‌کنند.
اهرم (leverage)
اهرم یکی دیگر از ملاحظات است. در بورس تهران هیچ اهرمی برای معاملات سهام در نظر گرفته نمی‌شود و شما به همان میزانی که سرمایه دارید می‌توانید سهام بخرید (البته موضوع اعتبار معاملاتی یا credit با اهرم تفاوت دارد). در معاملات فارکس اما اهرم معاملاتی قابل ملاحظه‌ای ( حتی بالاتر از 50:1 ) قابل استفاده است.
مثلا فرض کنید سرمایه اولیه شما 1000$ باشد. کارگزاران فارکس معمولا ضرایب اهرمی 1:100 یا 1:200 ارائه می‌کنند. پس با فرض اینکه بروکر شما ضریب اهرمی 1:100 به حساب شما اختصاص دهد، شما قادر خواهید بود تا سقف 100,000$ (سرمایه اولیه × ضریب اهرمی) به خرید و فروش زوج ارزهای قابل معامله بپردازید. البته شما مجبور نیستید از کل این سرمایه مجازی (چون سرمایه واقعی شما 1000$ است) استفاده کنید و هر مقداری که علاقمند باشید در معاملات خود بکار می‌گیرید.
اما آیا این اهرم الزاما چیز خوبی نیست. چون درست است که می‌توان با استفاده از اهرم، با مقدار کمی سرمایه، معاملات بزرگتری انجام داد (حساب‌های معاملاتی فارکس حتی با مقادیری مانند 100 دلار و پایین‌تر هم قابل بازگشایی است) اما این اهرم می‌تواند به راحتی کلیه موجودی حساب شما را نابود کند.
ساعات معاملات
تفاوت عمده دیگر بورس با فارکس در ساعات معاملاتی آن است. ساعات باز بودن بورس سهام محدود است (در بورس تهران از ساعت 9 صبح تا 12:30 روزهای شنبه تا چهارشنبه معامله صورت می‌گیرد) اما فارکس در دنیا منحصر به فرد است زیرا که در تمام 24 ساعت شبانه‌روز باز است. در هر لحظه از زمان و از هرجای دنیا می‌توان در آن به معامله پرداخت و فارکس شب و روز ندارد.
ساختار غیرمتمرکز بازار فارکس پویایی خاصی به این بازار داده و باعث شده است که از روز دوشنبه تا جمعه 24 ساعت شبانه روز امکان تبادلات ارز وجود داشته باشد. حجم تبادلات در زمان‌های مختلف بستگی به ساعت کاری کشورهای مشارکت‌کننده در فارکس دارد. پس از اینکه استراتژی مورد نظر و مطابق با اخلاقیات خود را یافتید می‌بایست ساعات کاری مناسب برای خود را پیدا کنید.
اولین نکته اینکه باید بدانیم قرار نیست شما از نوسان قیمت‌ها در تمام بازارها استفاده کنید. در هر بازار شاید قیمت‌ها صدها پیپ بالا و پایین بروند و هیچ وقت نمی‌توان از تمام این نوسانات استفاده کرد .
بازار دوجهته
فارکس برخلاف بورس تهران یک بازار دو جهته است. یعنی هر جفت ارزی (یا هر ابزار مالی قابل معامله دیگر مثلا طلا یا نقره) بغیر از قابلیت خرید (Buy) قابلیت فروش (Sell) نیز دارد. (حتی اگر صاحب آن نباشید) بعنوان مثال فرض کنید شما پیش‌بینی کرده‌اید که خرید جفت ارز USDCAD برای شما سوددهی خواهد داشت. پس به خرید آن اقدام می‌کنید. اگر پس از ورود شما به بازار، نرخ جفت ارز USDCAD ترقی کرده و به بالاتر از نقطه ورود شما برسد شما به همان مقدار سود می‌کنید.
همچنین اگر نرخ به پایین‌تر از نقطه ورود سقوط کند، به معنی ضرر است. اگر شما قبل از ورود به معامله، تحلیلی مبنی بر نزول قیمت این جفت ارز طی ساعات آتی می‌داشتید و در زمان ورود به جای خرید (Buy) آن زوج ارز، اقدام به فروش (Sell) آن می‌کردید، با نزول قیمت جفت ارز سود نصیب شما می‌شد.
در بورس تهران که یک بازار یک‌جهته است فقط می‌توانید سهام را بخرید و سپس آنرا بفروشید، امکان فروش سهم قبل از اینکه آنرا داشته باشید میسر نیست.
مالکیت
در فارکس خرید یا فروش هر جفت ارز به معنی تصاحب مجازی آن در زمان مورد نظر می‌باشد و جنس واقعی جابجا نمی‌شود. یعنی موقع خرید یا فروش هر ابزار مالی (برخلاف بورس که تصاحب سهام خریداری شده واقعی است) شما فقط با شرط بستن معامله (پزیشن) صاحب مجازی آن ابزار مالی هستید.
در بورس شما با خرید سهام یک شرکت، بخشی از مالکیت و سودآوری آن شرکت را بصورتی قانونی از آن خود می‌کنید و حتی اگر میزان سهام به حدی باشد که جز سهامداران عمده شرکت باشید می‌توانید در تصمیم‌گیری‌های اساسی شرکت کنید.
ریسک‌های فارکس
برخی از ریسک‌های موجود برای معامله گران دز بازار فارکس را در زیر برای شما شرح می‌دهیم.
به طور کلی در هر نوعی از تجارت میزان مشخصی از ریسک‌های منتظره و غیر منتظره وجود دارد، اما بهتر است بدانیم که ریسک معاملات ارز در بازار فارکس بسیار بالا می‌باشد، بنابراین لازم است تا قبل از هر سرمایه‌گذاری ابتدا از خطرات و نوع آنها مطلع گردید:
1- جهت نوسانات بازار می‌تواند دقیقا بر خلاف آنچه شما پیش‌بینی نموده اید پیش رود، علاوه بر اینکه بازار فارکس یک بازار با نوسانات شدید و سریع می‌باشد ، تا حدی که اگر شما هم اکنون معامله‌ایی را باز کرده و فقط چند دقیقه بعد پی به اشتباه بودن آن ببرید و تصمیم به بستن آن بگیرید، ممکن است با یک ضرر هنگفت و یا سود هنگفت مواجه شوید .
2- چنانچه سرمایه اولیه شما در این بازار پایین باشد و از ریسک بالائی در معاملات خود استفاده کنید، امکان دارد ظرف چند روز سرمایه خود را از دست بدهید و یا بعد چند روز به سرمایه هنگفتی برسید.
3- این احتمال نیز وجود دارد که کارگزار فارکس طرف قرارداد شما دچار مشکل شده و یا ورشکست شود، بنابراین بایستی در انتخاب کارگزار دقت فراوانی را بخرج دهید. برای حصول به این اطمینان می‌توان از اشخاص مطلع و فعال در این بخش تحقیق نموده و یا اینکه حداقل از وجود بیمه اصل سرمایه خود توسط کارگزار فارکس اطلاع حاصل کنید.
4- سیستم‌های سخت افزاری معاملات شما یا همان رایانه شخصی ممکن است مختل گردد، بنابراین در چنین شرایطی ضرر شما، البته در صورتیکه از حد ضرر استفاده نکرده باشید می‌تواند بالا باشد.
5- یک مثل قدیمی انگلیسی می‌گوید ( هیچگاه بر روی مزرعه خود شرط نبندید ). این بدین معناست که شما فقط جایز هستید از سود ناشی از فعالیت‌های اقتصادی دیگر خود یا نهایتا از پولی که به صورت غیرفعال رها شده، برای معاملات در بازار فارکس استفاده کنید که در صورت از بین رفتن آن سرمایه، زندگی عادی شما دچار مشکل نشود.
نتیجه‌گیری
فعالیت در بازار فارکس نیاز به مهارت و اطلاعات بسیار بالایی دارد و با توجه به ریسک و نوسانات بالا، فقط مناسب افرادی است که آموزش‌های حرفه‌ای را دیده باشند و به منابع خوبی دسترسی داشته باشند.
فعالیت در بازار جهانی فارکس به خودی خود بد نیست، بلکه نحوه رفتار و عمل بسیاری از معامله‌گران ایرانی باعث شده تا افراد زیادی در این بازار زیان‌های هنگفت کنند.
امیدوارم با بررسی و تحقیق، روش درست را انتخاب کنید و همیشه در نظر داشته باشید که نگهداری اصل سرمایه، از همه چیز مهمتر است و نباید صرفا به دلیل اینکه خودتان را شخصی ریسک‌پذیر می‌بینید، با انجام رفتار غیرعقلانی در بازارهای مالی سرمایه‌تان را به خطر بیندازید.