تاریخچه صنعت گاز در ایران

پردیس فناوری کیش_طرح مشاوره متخصصین صنعت و مدیریت_گروه مهندسی شیمی

هر چند ايرانيان در استفاده از گاز و ديگر مشتقات نفتي بر ديگر اقوام جهان پيشي داشته اند اما نخستين اسناد
تاريخي استفاده اصولي از گاز در ايران به زمان قاجاريه و سلطنت ناصرالدين شاه مربوط مي شود. هنگامي كه
ناصرالدين شاه در سال 1873 ميلادي به لندن سفر كرده بود، چراغ هاي گازي كه روشني بخش معابر بودند، تعجب وي را برانگيخت و پس از بازگشت به ايران دستور احداث و استفاده از كارخانه چراغ گاز را صادر كرد.

از سال 1908 ميلادي كه نخستين چاه نفت ايران در مسجد سليمان به نفت رسيد، به علت بعد مسافت بين منابع توليد و نقاط مصرف و بالا بودن هزينه سرمايه گذاري و پايين بودن مصرف كه تنها محدود به مناطق جنوب مي شد، حجم زيادي از گازهاي همراه، سوخته و به هدر مي رفت اما تدريجا كه يكي پس از ديگري منابع نفت كشف، استخراج و به بهره برداري مي رسيد.

مصارف گاز در ایران:

استفاده از گاز طبيعي براي تأمين سوخت و مصارف منازل سازماني در مناطق نفت خيز از جمله مسجد سليمان، آغاجاري، هفتگل و آبادان مورد توجه قرار گرفت و در كنار فعاليت هاي اصلي توليد، انتقال و پالايش نفت خام در نواحي جنوبي ايران، فعاليت هاي محدودي براي تهيه و به عمل آوردن گاز طبيعي توسط شركت هاي عامل انجام مي شد.

در ايران، در ابتدا فقط نفت استخراج مي شد، در حالي كه همراه آن مقدار زيادي گاز هم توليد مي گرديد.
همانطور كه قبلا هم اشاره شد از 1910 تا دهه 1960 گازهاي توليد شده به همراه نفت عمدتا سوزانده مي شد. در اوايل دهه 60 ميلادي طي قراردادي در مقابل احداث كارخانه ذوب آهن توسط روسيه در ايران، گازهاي همراه نفت استخراج شده با خط لوله به روسيه منتقل شد. در واقع، به مدت 50 سال اين گازها مي سوخت و از آن استفاده اي نمي شد.

آغاز صادرات:

اما پس از آن و همزمان با صادرات به روسيه، براي اولين بار، گازهاي توليدي همراه نفت، در شيراز مورد استفاده قرار گرفت. در واقع، كارخانه سيمان شيراز اولين كارخانه اي بود كه گازي شد و به تدريج گازكشي به ساير شهرهاي ايرانشكل گرفت.

بدين ترتيب، گازي كه 50 سال مي سوخت و هدر مي رفت، وارد شبكه گاز رساني كشور و خانه هاي
مردم گرديد. اين وضعيت تا زماني كه ميادين مستقل گازي كشف نشده بودند و گاز تنها از ميادين نفتي استخراج
مي شد، طبيعي بود. با كشف ميادين مستقل گازي نظير كنگان و پارس، ضروري بود تا اين تفكيك مسئوليت ها درمورد استخراج گاز بين شركت ملي نفت و شركت ملي گاز انجام شود.

مقدمات تاسیس شرکت ملی گاز:

به عبارت ديگر، بايد شركت ملي نفت مسئول توليد، استخراج، تجارت و صادرات نفت و شركت ملي گاز، مسئول توليد، تجارت و صادرات گاز باشد. در حدود 40 سال قبل، سياست هاي شركت ملي نفت ايران موجبات فني و اقتصادي را براي مهار كردن گازهاي همراه و جمع آوري و پالايش، انتقال و فروش آنها فراهم آورد. پس از مطرح شدن بحث فروش گاز به خارج، مطالعات گسترده اي انجام شد اجرا و بهره برداري شد.

به سبب آنكه ضرورتا مي بايست كليه امور IGATI و پروژه خط لوله سراسري اول موسوم به مرتبط به گاز در يك سازمان متشكل مي شد تا پاسخگوي مسئوليت ها و اهداف آينده باشد و از طرفي بر اساس توافق كلي بين ايران و شوروي سابق در سال 1344 در زمينه توسعه همكاري هاي اقتصادي منجر به امضاء پروتكلي در دي ماه همان سال شد كه زمينه ساز صدور گاز ايران مطرح و تأسيس شركت ملي گاز ايران در اسفند ماه 1344 تصويب شد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *