برچسب: صنعت گاز

پردیس فناوری کیش_طرح مشاوره متخصصین صنعت و مدیریت_گروه مهندسی شیمی

هر چند ايرانيان در استفاده از گاز و ديگر مشتقات نفتي بر ديگر اقوام جهان پيشي داشته اند اما نخستين اسناد
تاريخي استفاده اصولي از گاز در ايران به زمان قاجاريه و سلطنت ناصرالدين شاه مربوط مي شود. هنگامي كه
ناصرالدين شاه در سال 1873 ميلادي به لندن سفر كرده بود، چراغ هاي گازي كه روشني بخش معابر بودند، تعجب وي را برانگيخت و پس از بازگشت به ايران دستور احداث و استفاده از كارخانه چراغ گاز را صادر كرد.

از سال 1908 ميلادي كه نخستين چاه نفت ايران در مسجد سليمان به نفت رسيد، به علت بعد مسافت بين منابع توليد و نقاط مصرف و بالا بودن هزينه سرمايه گذاري و پايين بودن مصرف كه تنها محدود به مناطق جنوب مي شد، حجم زيادي از گازهاي همراه، سوخته و به هدر مي رفت اما تدريجا كه يكي پس از ديگري منابع نفت كشف، استخراج و به بهره برداري مي رسيد.

مصارف گاز در ایران:

استفاده از گاز طبيعي براي تأمين سوخت و مصارف منازل سازماني در مناطق نفت خيز از جمله مسجد سليمان، آغاجاري، هفتگل و آبادان مورد توجه قرار گرفت و در كنار فعاليت هاي اصلي توليد، انتقال و پالايش نفت خام در نواحي جنوبي ايران، فعاليت هاي محدودي براي تهيه و به عمل آوردن گاز طبيعي توسط شركت هاي عامل انجام مي شد.

در ايران، در ابتدا فقط نفت استخراج مي شد، در حالي كه همراه آن مقدار زيادي گاز هم توليد مي گرديد.
همانطور كه قبلا هم اشاره شد از 1910 تا دهه 1960 گازهاي توليد شده به همراه نفت عمدتا سوزانده مي شد. در اوايل دهه 60 ميلادي طي قراردادي در مقابل احداث كارخانه ذوب آهن توسط روسيه در ايران، گازهاي همراه نفت استخراج شده با خط لوله به روسيه منتقل شد. در واقع، به مدت 50 سال اين گازها مي سوخت و از آن استفاده اي نمي شد.

آغاز صادرات:

اما پس از آن و همزمان با صادرات به روسيه، براي اولين بار، گازهاي توليدي همراه نفت، در شيراز مورد استفاده قرار گرفت. در واقع، كارخانه سيمان شيراز اولين كارخانه اي بود كه گازي شد و به تدريج گازكشي به ساير شهرهاي ايرانشكل گرفت.

بدين ترتيب، گازي كه 50 سال مي سوخت و هدر مي رفت، وارد شبكه گاز رساني كشور و خانه هاي
مردم گرديد. اين وضعيت تا زماني كه ميادين مستقل گازي كشف نشده بودند و گاز تنها از ميادين نفتي استخراج
مي شد، طبيعي بود. با كشف ميادين مستقل گازي نظير كنگان و پارس، ضروري بود تا اين تفكيك مسئوليت ها درمورد استخراج گاز بين شركت ملي نفت و شركت ملي گاز انجام شود.

مقدمات تاسیس شرکت ملی گاز:

به عبارت ديگر، بايد شركت ملي نفت مسئول توليد، استخراج، تجارت و صادرات نفت و شركت ملي گاز، مسئول توليد، تجارت و صادرات گاز باشد. در حدود 40 سال قبل، سياست هاي شركت ملي نفت ايران موجبات فني و اقتصادي را براي مهار كردن گازهاي همراه و جمع آوري و پالايش، انتقال و فروش آنها فراهم آورد. پس از مطرح شدن بحث فروش گاز به خارج، مطالعات گسترده اي انجام شد اجرا و بهره برداري شد.

به سبب آنكه ضرورتا مي بايست كليه امور IGATI و پروژه خط لوله سراسري اول موسوم به مرتبط به گاز در يك سازمان متشكل مي شد تا پاسخگوي مسئوليت ها و اهداف آينده باشد و از طرفي بر اساس توافق كلي بين ايران و شوروي سابق در سال 1344 در زمينه توسعه همكاري هاي اقتصادي منجر به امضاء پروتكلي در دي ماه همان سال شد كه زمينه ساز صدور گاز ايران مطرح و تأسيس شركت ملي گاز ايران در اسفند ماه 1344 تصويب شد.

پردیس فناوری کیش_طرح مشاوره متخصصین صنعت و مدیریت_گروه مهندسی شیمی

 

تاريخچه استفاده از گاز طبيعي به ساليان دور بر مي گردد. زماني كه گاز به صورت طبيعي از روزنه هاي موجود
به سطح زمين راه مي يافت و در اثر حوادث طبيعي و يا عبور كاروان ها، آتش مي گرفت. اين موضوع باعث شده بود كه طبق خرافات اين مناطق را شيطاني تلقي كرده و از آن دوري كنند.

منابع در ایران:

اما از شواهد تاريخي مي توان به اين واقعيت پي برد كه ايرانيان از زمان هاي خيلي قبل و در آتشكده هاي زرتشتي از گاز استفاده مي كردند. به عنوان مثال وجود بقاياي آتشكده ها و معابد نظير آتش جاوداني نزديك كركوك كه به مشعل بخت النصر مشهور بود، در نزديكي مخزن گاز طبيعي قرار داشت. همچنين معابد زرتشتيان در نزديكي مسجد سليمان و روايات تاريخي از آتشكده آذرگشسب در آذربايجان، همگي گواه همين مدعاست.

ايرانيان باستان بنا به اقتضاي فرهنگ مذهبي خويش وجود آتش را گرامي مي داشتند. و در جهت پايداري آن مي كوشيدند. در فلات مركزي و جنوبي ايران و در مناطقي كه جنگلهاي انبوه وجود داشت براي روشن نگاه داشتن آتش مقدس از امكانات ديگري به جزء چوبهاي جنگلي استفاده مي بردند و طبيعت اين مناطق با ذخاير فراوان زير زمين اين تلاش را آسان مي نمود . متاسفانه در زمان حمله اسكندر مقدوني بسياري از آتشكده ها و همچنين متون تاريخي ما از بين رفت و دقيقا مشخص نيست كه استفاده از گاز همراه با استفاده از نوعي تكنولوژي بوده و يا به صورت اوليه.

منابع در اروپا:

در اروپا يك مخترع اسكاتلندي به نام ويليام مرداك نخستين كسي بود كه دريافت از گاز به عنوان يك منبع انرژي مي توان آسان تر از زغال سنگ استفاده كرد. زيرا هم امكان انتقال آن از طريق لوله كشي وجود داشت و هم آنكه به راحتي قابل كنترل بود. در سال 1772 ويليام مرداك توانست با استفاده از انرژي گاز، روشنايي خانه خود را تأمين كند.

نخستین آزمایشات بر گاز:

و در سال 1779 فردي به نام فيليپ لبون نخستين آزمايش خود را به روي گازي آغاز كرد كه در اثر حرارت دادن خاك اره و زغال سنگ به دست مي آمد. وي روش تقطير گاز حاصل از چوب را به ثبت رساند. با اين وصف دولت فرانسه از پذيرش نظريه و ديدگاه فيليپ لبون در استفاده از گسترش نظام روشنايي گازي امتناع كرد تا اينكه در سال 1807 وينسور براي اولين بار روش ايجاد روشنايي گازي در خيابان هاي لندن را به نمايش گذاشت.

دراوايل كار براي گازرساني از لوله هاي چوبي استفاده مي شد و به مرور لوله هايي مانند لوله توپ هاي جنگي نيروي دريايي جايگزين آنها شد. در سال 1819 در لندن حدود 482 كيلومتر لوله كشي وجود داشت، كه گاز مورد نياز حدود 50 هزار مصرف كننده گازي را تأمين مي كرد. در همين سالها فعاليت هاي مختلف براي استفاده از گاز در صنعت آغاز مي شود.

اولین استفاده از گاز طبیعی:

طبق اسناد و شواهد، از گاز طبيعي به صورت تجاري اولين بار در سال 1821 براي روشنايي شهر فردوني ايالت
نيويورك در آمريكاي شمالي استفاده شد. در اين زمان زغال سنگ 1% وهيزم 99 % انرژي مورد نياز مردم را تامين مي كرد. در ادامه قرن 19 ميلادي، از گاز به خاطر عدم وجود زيرساخت هاي لازم به صورت پراكنده استفاده مي شد. 
 برگرفته از منابع سايت رسمي شركت محترم ملي گاز ايران

 به عنوان مثال تا سال 1900 ميلادي فقط 1 ميليارد متر مكعب گاز در آمريكا استخراج شده بود. در سال 1883 اولين خط انتقال لوله اي گاز در شهر پيتزبورگ ساخته شد و هر چند استفاده از نفت و گاز به عنوان مواد تامين كننده انرژي هنوز %1 از نياز آن روز مردم آمريكا را تامين مي كرد اما ساخت اين خط لوله باعث افزايش استفاده از آنها شد.

نفت در قرن 20ام:

تا سال 1930 صنعت گاز به شكل چند رشته خط انتقالي گاز غير مرتبط خلاصه مي شد سپس در شهرهاي مختلف آمريكا چند شركت گازي تشكيل شد كه راه افتادن جنگ قيمت ها فقط يكي از آنها باقي ماند.
بنابراين زمان استخراج و استفاده از گاز طبيعي به عنوان سوخت به شكل امروزي به اوايل قرن بيستم ميلادي بر
مي گردد كه آمريكا در اين زمينه نقش تعيين كننده اي را ايفا كرد و تا سال 1930 ميلادي 90 % از استخراج جهاني گاز را به خود اختصاص داده بود. البته تا اين زمان در انگلستان هم كارهايي در اين زمينه انجام گرفته بود به عنوان مثال 1046 شركت گازي كه بخشي خصوصي و بخش ديگري دولتي بودند تاسيس شده بود.

در ژاپن هم كه منابع گازي محدودي دارد 245 شركت مختلف بودند كه گاز را به صورت جداگانه استخراج و يا سنتز مي كردند. در روسيه كه الآن به همراه آمريكا در صف اولين توليد كننده هاي گاز قرار دارند با وجود دانشمندان معروفي چون مندليف كه از بنيانگذاران اين صنعت محسوب مي شوند و تحقيقات وسيعي در اين زمينه انجام داده بودند ، اين صنعت تنها بعد از جنگ جهاني دوم رونق پيدا كرد.