ایران در مسیر فضایی شدن گام بر می‌دارد. کار ساخت ماهواره دوستی بالاخره پس از فراز و فرودهای فراوان به پایان رسید. دانشگاه صنعتی شریف کار طراحی و ساخت این ماهواره را انجام داده است و اکنون نوبت به دانشگاه امیرکبیر رسیده تا ماهواره خودش را به سازمان فضایی ایران تحویل دهد.

مشخصات ماهواره پیام امیرکبیر

اگر قرار باشد که به مشخصات ماهواره پیام امیرکبیر اشاره کنیم باید بگوییم که این ماهواره ایرانی از سری میکرو ماهواره‌های توسعه فناوری فضایی سازمان فضایی کشور است که توسط دانشگاه صنعتی امیرکبیر برای انجام ماموریت تصویربرداری طراحی و ساخته شده است.

در ساخت ماهواره پیام از تجهیزات و نیروهای متخصص داخلی استفاده شده است. در واقع بیش از ۸۰ درصد تجهیزات به کار رفته در ماهواره پیام در داخل کشور طراحی و ساخته شده است. این موارد بسیاری از بردهای الکترونی، آنتن ها و درایورهای (driver) ماهواره را نیز شامل می‌شود.

ماهواره پیام بعد از تاسیس سازمان فضایی ایران یکی از پروژه هایی بود که به سه دانشگاه صنعتی ایران ارائه شد و از سری میکروماهواره‌های توسعه فناوری فضایی سازمان است.

ماهواره پیام امیرکبیر درست به مانند ماهواره دوستی یک ماهواره مینیاتوری است. ماهواره‌های مینیاتوری، ماهواره‌هایی با وزن کم و سایز کوچک هستند و طبقه‌بندی جدیدی که برای گروه‌بندی این ماهواره‌ها استفاده می‌شود، عبارت است از:

• ماهواره‌های کوچک (۵۰۰–۲۰۰ کیلوگرم)
• ماهواره‌های میکرو (زیر ۲۰۰ کیلوگرم)
• ماهواره‌های نانو (زیر ۱۰ کیلوگرم)

وزن ماهواره پیام حداکثر برابر با ۱۰۰ کیلوگرم است و از این لحاظ در بین ماهواره های میکرو قرار می‌گیرد. این میکروماهواره که توسط ماهواره‌بر سیمرغ به فضا پرتاب خواهد شد، برای انجام ماموریت در مدار کم ارتفاع (LEO) طراحی شده که در ارتفاع ۵۰۰ کیلومتری از سطح زمین و با شیب مداری ۵۵ درجه قرار خواهد گرفت.

البته این مشخصات مداری در ابتدا متفاوت از چیزی بود که اکنون مشاهده می‌کنید. زمانی که پیشنهاد اولیه این ماهواره با پرتاب‌گر خارجی مطرح شد، مشخصات فنی ارتفاع از سطح زمین ۶۳۱ کیلومتر و زاویه تمایل ۹۸ درجه بود. بعد از اینکه به دلایل غیر فنی پرتابگران خارجی برای پرتاب ماهواره همکاری نکردند، تغییراتی در مشخصات ماهواره پیام امیرکبیر ایجاد شد.

ماهواره پیام بر اساس محاسبات صورت گرفته ۲ تا ۲.۵ سال می‌تواند در مدار باشد. برای ساخت این میکرو ماهواره چهار دانشکده مهندسی هوافضا، برق کامپیوتر و مکانیک و ۱۶ نفر از اساتید دانشگاه امیرکبیر با یکدیگر همکاری کرده و علاوه بر آن بخش عمده فعالیت بر عهده دانشجویان ارشد و دکتری بوده است.

چهار دوربین روی این ماهواره نصب است که عملیات عکسبرداری از سطح زمین را انجام می‌دهد. آخرین تست های فنی ماهواره پیام در ۱۴ دی ماه ۱۳۹۷ به پایان رسید و اکنون برای پرتاب و قرار گرفتن در مدار زمین آماده است.

ویژگی ها و کاربردهای ماهواره پیام

سید مصطفی صفوی مدیر پروژه ساخت ماهواره پیام چندی قبل در مصاحبه ای با ایلنا از ویژگی ها و کاربردهای این ماهواره ایرانی گفت.

صفوی با اشاره به دوربین های نصب شده روی این ماهواره و امکان تصویربرداری سه طیفی، کاربردهای ماهواره پیام را در سه بخش تشریح کرد.

سه عدد از این دوربین ها در مدارهای متفاوت هستند و یک دوربین پانکروماتیک با رزولوشن بالا و درجه تفکیک ۴۰ متر است که با توجه به این رزولوشن بسیاری از کاربردهای نظارت بر رشد محصولات کشاورزی مطالعات گیاه شناسی، جنگل شناسی و … می‌تواند توسط عکس های این ماهواره از سطح زمین مورد مطالعه و بررسی قرار بگیرد.

جهرمی نیز پیش از این با اشاره به مثال‌هایی از کاربردهای فضایی درباره نظارت بر رشد محصولات کشاورزی گفته بود که “تا چه زمانی می‌خواهیم مشکل پیاز و سیب زمینی در کشور باقی بماند که یک سال همه کشاورزان پیاز می‌کارند و سیب زمینی گران می‌شود و حال که پیازها روی دستشان مانده و سیب زمینی نایاب شده، برای سال بعد همه سیب زمینی بکارند و پیاز کم شود. این مشکلات نشان می‌دهد که نیاز به پایش سطح زیر کشت در کشور داریم و خدمات صنعت فضایی راه‌حل این مشکلات است.”

کاربرد دوم ماهواره پیام زیرسیستم ذخیره و ارسال اطلاعات (S&F) است که کاربر می‌تواند اطلاعات خود را به صورت پیام کوتاه فرستاده و مخاطب دریافت کند. صفوی می‌گوید: تعداد ۲۵۶ کاربر توسط ماهواره در این زیر سیستم ذخیره و ارسال اطلاعات سرویس دهی می‌شود.

عضو هیات علمی امیرکبیر درباره سومین کاربرد ماهواره پیام اظهار کرد:

سومین کاربرد، اندازه گیری تشعشعات فضایی است یعنی محموله ای که روی ماهواره تشعشعات فضایی را در ارتفاع ۵۰۰ کیلومتری تجزیه و تحلیل کرده و اطلاعات را به سطح زمین ارسال می‌کند. بنابراین کاربردهای بسیار علمی و متفاوت از یکدیگر روی ماهواره ایجاد شده است.

صفوی می‌گوید: در خصوص ماهواره های کوچک یا اقماری تجربه بسیار خوبی در کشور به وجود آمده است.

ایستگاه‌های زمینی در نظر گرفته شده برای ماهواره پیام امیرکبیر در محل مرکز ماهدشت و ایستگاه زمینی قشم خواهد بود. این دو ایستگاه، قابلیت دریافت همزمان تصویر و داده‌های تله‌متری از ماهواره را خواهند داشت.

مرکز کنترل ماموریت پیام در مرکز ماهدشت مستقر خواهد بود.