پل ادبی میان ایران و لهستان
نگاهی به آثار و تلاش‌های فرهنگی ـ ادبیِ روشن وزیری و مارک اسموژنسکی، در سالروز درگذشت‌شان
دوشنبه 19 آذر 1397 ساعت 16
روشن وزیری و مارک اسموژنسکی چند دهه از عمر خود را صرف انتقال میراث ادبی و ادبیات معاصر ایران و لهستان به هم‌میهنان خود کردند. این دو به دلیل تسلط کم‌نظیر به دو زبان فارسی و لهستانی، فرصت یافتند تا از یکسو میراث ادبی لهستان را به فارسی ترجمه کرده و از سوی دیگر، آثار ادبی قدیم و جدید ایران را به لهستانی ترجمه و منتشر کنند. از این رو در نهمین سال درگذشت مارک اسموژنسکی و در چهارمین سال نبودنِ روشن وزیری، جمعی از علاقه‌مندان و دوستداران این دو در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران گرد هم می‌آیند تا درباره کارها و آثار ایشان سخن بگویند.
مارک اسموژنسکی دو دهه قبل در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران دکترای ادبیات فارسی گرفت. تصحیح «سیر العباد» سنایی و بررسی ساختار رمزی آن موضوع پایان‌نامه دکترای او بود. در آن سال‌ها، تصحیح مجموعه آثار سنایی، موضوع چندین پایان‌نامه دکترا بود که به پیشنهاد و تحت نظر دکتر شفیعی کدکنی به دست تعدادی از شاگردان او در حال انجام بود. فارسی محاوره‌ای را خوب آموخته بود و از ظرایف آن اطلاع داشت و گاه اصطلاحاتی که به‌کار می‌برد، باعث شگفتی می‌شد. شعر «صدای پای آب» سپهری را به لهستانی برگردانده بود (1993) و اشعار ویسواوا شیمبورسکا شاعره لهستانی (برنده جایزه نوبل ادبی 1996) را به فارسی برگرداند که با نام «آدم‌ها روی پل» به چاپ رسید (تهران، نشر مرکز، 1376ـ با همکاری مرحوم شهرام شیدایی و چوکا چکاد) او پس از آنکه مسلمان شد، نام حسین را برگزید و با خانم هایده وام‌بخش که از دانشجویان دانشکده ادبیات ازدواج کرد و پس از بازگشت به لهستان به عنوان استاد زبان فارسی در دانشگاه یاگلونی کراکوف مشغول به کار شد اما دیری نپایید که در 21 آذر 1386 سرطان خون او را از پا درآورد.
روشن وزیری متولد ۱۳۱۲ در تهران، خواهرزاده «بزرگ علوی» و برادرزاده «کلنل علی‌نقی وزیری»؛ او که در لهستان پزشکی خوانده و در آلمان غربی متخصص بیماری‌های ریوی شده بود، سال‌ها در بخش درمان شرکت نفت کار کرد و وقتی در ۱۳۶۷ بازنشسته شد رئیس بیمارستان شرکت نفت تهران بود. وزیری بعد از بازنشستگی به ترجمه رو آورد و تنها مترجم ایرانی بود که مستقیماً از زبان لهستانی آثاری را به فارسی ترجمه می‌کرد. او در سال ۱۹۹۵ نشان لهستانی شایستگی فرهنگی را به پاس معرفی و ترویج ادبیات آن کشور دریافت کرد. درس‌هایی کوچک در باب مقولاتی بزرگ از فیلسوف بزرگ لهستانی لشک کولاکوفسکی، آب‍ن‍وس: ق‍اره سیاه، م‍ردم، و م‍اج‍راه‍ایش از ریشارد کاپوشینسکی و ق‍ب‍ض‍ه ق‍درت نوشته چسلاو میلوش از جمله ترجمه‌های اوست. وی در 18 آذر 1393 درحالی که برای درمان و ملاقات فرزندانش در نیویورک به سر می‌برد در بیمارستان درگذشت.
در این نشست هفت تن از دوستان و علاقه‌مندان به این دو سخن خواهند گفت: دکتر روح‌الله هادی، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران؛ علیرضا دولتشاهی، لهستان‌شناس و از دوستان نزدیک این دو؛ فرخ امیرفریار مترجم، پژوهشگر و از دوستان روشن وزیری؛ هومن عباس‌پور، ویراستار و از دوستان مارک اسموژنسکی و علی شهیدی دبیر شورای ایران‌شناسی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران. همچنین دو استاد و همکاری قدیمی مارک، خانم‌ها دکتر آنا کراسنوولسکا و دکتر رناتا روسک به صورت ویدئو کنفرانس در این برنامه شرکت می‌کنند.