برچسب: پردیس

شیشه گری دستی حرفه‌ای در ایران حداقل به ۳۰۰۰ سال قبل باز می‌گردد.در طی دوران‌ها و در مناطق گوناگون ایران، این هنر – صنعت تکامل مخصوص خود را پیدا نموده.با بروز دوران صنعتی و ماشینی، شیشه در مقیاس و انواع مختلف و با کاربردهای خانگی و صنعتی تولید می‌گردد.شیشه گری سنتیهنر شیشه گری یکی از قدیمی ترین صنایعی است که بشر به آن اشتغال داشته است . کاوش های باستان شناسی مارلیک هنسلودشوش رواج شیشه گری در ایران باستان (عهد هخامنشی ) را به اثبات می رساند . با ظهور اسلام اکثر شیشه و بلورسازان ایرانی به دمشق و حلب در سوریه کوچ کردند . در این مقطع از تاریخ شیشه گری علاوه بر تغییر کلی فرم شیشه، نقاشی و خطاطی بر روی شیشه با رنگ های کوره ای و لعاب های رنگی متداول شد و نوعی شیشه که اصطلاحاً مینایی نامیده می شود پا به عرصه ی وجود گذاشت .
دوره ی سلجوقی ( قرن ۵ و ۶هـ ) نخستین دوره ی شکوفایی شیشه گری در ایران محسوب می شود .بعدها با روی کار آمدن سلسله ی صفوی و توجه خاص به این رشته، کارگاه های شیشه گری در اصفهان و شیراز ساخته شد و هنرمندان، تحت تعلیم تعدادی از بلورسازان و نیزی {ایتالیایی} قرار گرفتند .از ابزار و مواد مورد استفاده در هنر شیشه گری می توان به ماده اصلی ساخت شیشه، سنگ سیلیس { که به منظور صرفه جویی از مخلوط خرده شیشه نیز استفاده می شود } اشاره کرد همچنین برای رنگی کردن بار شیشه نیز از اکسید های فلزی نظیر اکسید کبالت، مس، آهن، منگنز، گوگرد و … استفاده کرد .هنر شیشه گری مانند انواع روش های ساخت ( فوتی و قالبی ) و تزئینات مکمل ( نقاشی و تراش ) است .
نقاشی روی شیشه با ابزار لازم بر روی شی اجرا می شود و بسته به نوع نقش و رنگ های به کار رفته یک یا چند مرحله پخت در کوره با حرارت مناسب صورت می گیرد. رنگ های مورد استفاده به صورت پودر و قابل ترکیب با حلال خاص و رنگ های محلول از اکسید فلزات تهیه شده است .تراش روی شیشه بوسیله سنگ های مخصوص و ابزار فرز انجام می شود که در مورد اول خطوط ایجاد شده عمیق تر بوده و روی ظروف کاربرد بیشتری دارد . این سنگ با قابلیتهای تراش و مات کردن در تزئین کاربرد دارد .سیر تاریخی هنر شیشه گری قدیمی ترین نمونه ها از شیشه های دست ساز در خاورمیانه پیدا شده است. باستان شناسان معتقدند که سومریها در هزاره سوم قبل از میلاد با شیشه، آشنایی داشته اند. گیرشمن بطریهای شیشه ای زیادی از حفاریهای معبد چغازنبیلبه دست آورده است.
از زمان هخامنشیان، شواهد اندکی برای استفاده کلی از شیشه در دست است. آثار شیشه ای کهن نشان می دهد که تا قبل از سده اول پیش از میلاد، از شیشه فقط یه حالت توده ای استفاده می کرده اند. با کشف اشیای شیشه ای زمان پارتها و ساسانیان می توان گفت صنعت شیشه سازی در ایران رواج کامل داشته و از دو روش ساخت «دمیدن در قالب» و «دمیدن آزاد» استفاده می شده است. از دوره سلجوقیان تا دوره مغول ظرفهای شیشه ای بسیار زیبا با تزئینات مختلف به صورت مینایی، تراشیده یا با نقوش افزوده از کوره شیشه گران شهرهای مختلف ایران بیرون می آمد.مواد و مصالح شیشه گری۱. عناصر پایه :سیلیس یا اکسید سلیسیم ماده اصلی تمام تولیدات شیشه است که به صورت شن، سنگ چخماق یا سنگ چینی وجود دارد. اکسید بوریک به عنوان عنصر اصلی در ساخت شیشه استفاده می شود.۲. عناصر ذوب کننده :این عناصر مانند سود به صورت کربنات سدیم، سولفات سدیم، استات سدیم نقطه ذوبسیلیس را پایین آورده، به ضمیر شیشه حالت قلیایی می دهند.۳. عناصر تثبیت کننده :برای مخلوط شدن بهتر مواد اصلی و ذوب کننده و همچنین جلوگیری از حل شدن شیشه در مواد مختلف از این مواد استفاده می کنند. کربنات کلسیم از رایج ترین مواد تثبیت کننده است.۴. عناصر سفید کننده :برای خنثی کردن یک رنگ در خمیر شیشه از رنگ دیگر استفاده می کنند؛ مثلاً برای خنثی کردن قرمز از سبز استفاده می کنند.شیشه گری سنتیوسایلی که در کارگاه شیشه گری مورد استفاده قرار می گیرد۱. بوری (میله دم) :لوله توخالی و فولادی به طول ۱۲۰ تا ۱۵۰ سانتی متر و قطر ۵/۱ تا ۲ سانتی متر است که برای برداشتن شیشه مذاب از داخل کوره به کار می رود.۲. سنگ کار :از جنس سنگ یا فلز بری گرم کردن مواد روی میله دم استفاده می شود.۳. قاشق چوبی :به صورت ملاته گیر که همیشه خیس است و نقش قالب را دارد.۴. دستگاه آب :حوضچه فلزی مکعب مستطیل که دارای آب است. روشهای ساخت شیشه۱. روش فوتی۲. روش فوتی قالبی۳. روش پرسیروش فوتیبرداشت ماده مذاب را کوره به وسیله بوری یا میله دم که قبلاً گرم شده، ثابت کردن ماده مذاب روی نوک میله، مرمری کردن یا ورز دادن و چرخاندن آن روی میز کار و گرد کردن آن، دوباره گرم کردن خمیر شیشه روی سر میله، دمیدن در میله و ایجاد حباب کوچک در وسط خمیر سر میله، سرد کردن خمیر تا جایی که سرخی خود را از دست دهد، برداشت مجدد خمیر از کوره و ثابت کردن آن روی میله دم، قاشقی کردن خمیر سر میله یا یکنواخت کردن آن، کارهایی است که باید انجام شود تا استاد کار ساخت شیشه را آغاز نماید.
از این مرحله به بعد استاد کار میله دم را گرفته، به چرخش درمی آورد تا شکل اولیه ظرف را بسازد. سپس آن را به دستِ پا قالبی ساز می دهد تا شیاری در محل اتصال شیشه و میله فلزی واگیره ایجاد کند. سپس از آن واگیره گیر میله واگیره را به ته ظرف می چسباند و استاد کار میله دم را از محل شیار ظرف جدا می کند. بعد از این مرحله، کار شکل دادن و ساخت و پرداخت دهانه و لگوی ظرف شروع می شود. در مرحله بعد دسته و تزئینات را روی آن قرار می دهد. در پایان ظرف را با میله واگیره به پشت بر می دهد تا به گرمخانه ببرد سپس کوره را خاموش می کنند تا اشیاء هم زمان با سرد شدن هوای داخل کوره خنک شوند.روش فوتی قالبیدر این روش، ابتدا مقداری از مواد مذاب را با میله دم از کوره برداشته، پس از آماده کردن و یک بار دمیدن در آن مقداری مواد به آن اضافه نموده گرم می کنند. سپس آن را در قالب قرار داده در میله دم می دمند تا خمیر شیشه شکل قالب را به خود بگیرد. سپس از میله دم جدا نموده، لبه کار را صاف می کنند و آن را به گرمخانه می برند، مانند انواع بطری، آبلیمو، گلاب و غیره.روش پرسیساخت در قالبهای پرس بادی نیز بیشتر برای انواع بطری به کار می رود، به این صورت که مقدار مناسب مواد مذاب با میله دم از کوره بر می دارند و آن را بسیار سریع از میله دم جدا کرده در قالب پرس قرار می دهند و با بستن قالب و فشار هوای وارد شده در قالب، خمیر شکل مورد نظر را می گیرد.
سپس قالب را باز کرده، به سرعت شیء ساخته شده را خارج نموده، در گرمخانه قرار می دهند.روش تولید شیشه رنگیبرای رنگی کردن شیشه، در خمیر آن از اکسیدهای فلزی به ترتیب زیر استفاده می کنند:۱. اکسید آهن :رنگ سبز روشن و تیره به دست می آید. همچنین با افزودن اکسید کبالت به آن، آبی خیلی کمرنگ به وجود می آید.۲. اکسید کرم :رنگ سبز، زرد یا آبی سبز خواهد داد.۳.اکسید مس :معمولاً رنگ سبز یا آبی سبز خواهد داد. در بعضی حالات نیز رنگ قرمز ایجاد می کند.روش آب گز کردنشیء شیشه ای ساخته شده را بعد از انبری کردن، در مقابل حرارت کوره قرار می دهند تا کاملاً گداخته شود. سپس آن را وارد آب کرده، به سرعت خارج می کنند. به این ترتیب ترکهای ریزی در بدنه پدید می آید سپس آن را در کوره حرارت می دهند تا ترکها به هم جوش بخورد. بعد از آن به تمام کردن ساخت ظرف ادامه می دهند.. کاوش های باستان شناسی مارلیک هنسلودشوش رواج شیشه گری در ایران باستان (عهد هخامنشی ) را به اثبات می رساند . با ظهور اسلام اکثر شیشه و بلورسازان ایرانی به دمشق و حلب در سوریه کوچ کردند . در این مقطع از تاریخ شیشه گری علاوه بر تغییر کلی فرم شیشه، نقاشی و خطاطی بر روی شیشه با رنگ های کوره ای و لعاب های رنگی متداول شد و نوعی شیشه که اصطلاحاً مینایی نامیده می شود پا به عرصه ی وجود گذاشت .
دوره ی سلجوقی ( قرن ۵ و ۶هـ ) نخستین دوره ی شکوفایی شیشه گری در ایران محسوب می شود .بعدها با روی کار آمدن سلسله ی صفوی و توجه خاص به این رشته، کارگاه های شیشه گری در اصفهان و شیراز ساخته شد و هنرمندان، تحت تعلیم تعدادی از بلورسازان و نیزی {ایتالیایی} قرار گرفتند .از ابزار و مواد مورد استفاده در هنر شیشه گری می توان به ماده اصلی ساخت شیشه، سنگ سیلیس { که به منظور صرفه جویی از مخلوط خرده شیشه نیز استفاده می شود } اشاره کرد همچنین برای رنگی کردن بار شیشه نیز از اکسید های فلزی نظیر اکسید کبالت، مس، آهن، منگنز، گوگرد و … استفاده کرد .هنر شیشه گری مانند انواع روش های ساخت ( فوتی و قالبی ) و تزئینات مکمل ( نقاشی و تراش ) است .
 بسته به نوع نقش و رنگ های به کار رفته یک یا چند مرحله پخت در کوره با حرارت مناسب صورت می گیرد. رنگ های مورد استفاده به صورت پودر و قابل ترکیب با حلال خاص و رنگ های محلول از اکسید فلزات تهیه شده است .تراش روی شیشه بوسیله سنگ های مخصوص و ابزار فرز انجام می شود که در مورد اول خطوط ایجاد شده عمیق تر بوده و روی ظروف کاربرد بیشتری دارد . این سنگ با قابلیتهای تراش و مات کردن در تزئین کاربرد دارد .سیر تاریخی هنر شیشه گری قدیمی ترین نمونه ها از شیشه های دست ساز در خاورمیانه پیدا شده است. باستان شناسان معتقدند که سومریها در هزاره سوم قبل از میلاد با شیشه، آشنایی داشته اند. گیرشمن بطریهای شیشه ای زیادی از حفاریهای معبد چغازنبیلبه دست آورده است.
از زمان هخامنشیان، شواهد اندکی برای استفاده کلی از شیشه در دست است. آثار شیشه ای کهن نشان می دهد که تا قبل از سده اول پیش از میلاد، از شیشه فقط یه حالت توده ای استفاده می کرده اند. با کشف اشیای شیشه ای زمان پارتها و ساسانیان می توان گفت صنعت شیشه سازی در ایران رواج کامل داشته و از دو روش ساخت «دمیدن در قالب» و «دمیدن آزاد» استفاده می شده است. از دوره سلجوقیان تا دوره مغول ظرفهای شیشه ای بسیار زیبا با تزئینات مختلف به صورت مینایی، تراشیده یا با نقوش افزوده از کوره شیشه گران شهرهای مختلف ایران بیرون می آمد.مواد و مصالح شیشه گری۱. عناصر پایه :سیلیس یا اکسید سلیسیم ماده اصلی تمام تولیدات شیشه است که به صورت شن، سنگ چخماق یا سنگ چینی وجود دارد. اکسید بوریک به عنوان عنصر اصلی در ساخت شیشه استفاده می شود.۲. عناصر ذوب کننده :این عناصر مانند سود به صورت کربنات سدیم، سولفات سدیم، استات سدیم نقطه ذوبسیلیس را پایین آورده، به ضمیر شیشه حالت قلیایی می دهند.۳. عناصر تثبیت کننده :برای مخلوط شدن بهتر مواد اصلی و ذوب کننده و همچنین جلوگیری از حل شدن شیشه در مواد مختلف از این مواد استفاده می کنند. کربنات کلسیم از رایج ترین مواد تثبیت کننده است.۴. عناصر سفید کننده :برای خنثی کردن یک رنگ در خمیر شیشه از رنگ دیگر استفاده می کنند؛ مثلاً برای خنثی کردن قرمز از سبز استفاده می کنند.شیشه گری سنتیوسایلی که در کارگاه شیشه گری مورد استفاده قرار می گیرد۱. بوری (میله دم) :لوله توخالی و فولادی به طول ۱۲۰ تا ۱۵۰ سانتی متر و قطر ۵/۱ تا ۲ سانتی متر است که برای برداشتن شیشه مذاب از داخل کوره به کار می رود.۲. سنگ کار :از جنس سنگ یا فلز بری گرم کردن مواد روی میله دم استفاده می شود.۳. قاشق چوبی :به صورت ملاته گیر که همیشه خیس است و نقش قالب را دارد.۴. دستگاه آب :حوضچه فلزی مکعب مستطیل که دارای آب است. روشهای ساخت شیشه۱. روش فوتی۲. روش فوتی قالبی۳. روش پرسیروش فوتیبرداشت ماده مذاب را کوره به وسیله بوری یا میله دم که قبلاً گرم شده، ثابت کردن ماده مذاب روی نوک میله، مرمری کردن یا ورز دادن و چرخاندن آن روی میز کار و گرد کردن آن، دوباره گرم کردن خمیر شیشه روی سر میله، دمیدن در میله و ایجاد حباب کوچک در وسط خمیر سر میله، سرد کردن خمیر تا جایی که سرخی خود را از دست دهد، برداشت مجدد خمیر از کوره و ثابت کردن آن روی میله دم، قاشقی کردن خمیر سر میله یا یکنواخت کردن آن، کارهایی است که باید انجام شود تا استاد کار ساخت شیشه را آغاز نماید.
از این مرحله به بعد استاد کار میله دم را گرفته، به چرخش درمی آورد تا شکل اولیه ظرف را بسازد. سپس آن را به دستِ پا قالبی ساز می دهد تا شیاری در محل اتصال شیشه و میله فلزی واگیره ایجاد کند. سپس از آن واگیره گیر میله واگیره را به ته ظرف می چسباند و استاد کار میله دم را از محل شیار ظرف جدا می کند. بعد از این مرحله، کار شکل دادن و ساخت و پرداخت دهانه و لگوی ظرف شروع می شود. در مرحله بعد دسته و تزئینات را روی آن قرار می دهد. در پایان ظرف را با میله واگیره به پشت بر می دهد تا به گرمخانه ببرد سپس کوره را خاموش می کنند تا اشیاء هم زمان با سرد شدن هوای داخل کوره خنک شوند.روش فوتی قالبیدر این روش، ابتدا مقداری از مواد مذاب را با میله دم از کوره برداشته، پس از آماده کردن و یک بار دمیدن در آن مقداری مواد به آن اضافه نموده گرم می کنند. سپس آن را در قالب قرار داده در میله دم می دمند تا خمیر شیشه شکل قالب را به خود بگیرد. سپس از میله دم جدا نموده، لبه کار را صاف می کنند و آن را به گرمخانه می برند، مانند انواع بطری، آبلیمو، گلاب و غیره.روش پرسیساخت در قالبهای پرس بادی نیز بیشتر برای انواع بطری به کار می رود، به این صورت که مقدار مناسب مواد مذاب با میله دم از کوره بر می دارند و آن را بسیار سریع از میله دم جدا کرده در قالب پرس قرار می دهند و با بستن قالب و فشار هوای وارد شده در قالب، خمیر شکل مورد نظر را می گیرد.
سپس قالب را باز کرده، به سرعت شیء ساخته شده را خارج نموده، در گرمخانه قرار می دهند.روش تولید شیشه رنگیبرای رنگی کردن شیشه، در خمیر آن از اکسیدهای فلزی به ترتیب زیر استفاده می کنند:۱. اکسید آهن :رنگ سبز روشن و تیره به دست می آید. همچنین با افزودن اکسید کبالت به آن، آبی خیلی کمرنگ به وجود می آید.۲. اکسید کرم :رنگ سبز، زرد یا آبی سبز خواهد داد.۳.اکسید مس :معمولاً رنگ سبز یا آبی سبز خواهد داد. در بعضی حالات نیز رنگ قرمز ایجاد می کند.روش آب گز کردنشیء شیشه ای ساخته شده را بعد از انبری کردن، در مقابل حرارت کوره قرار می دهند تا کاملاً گداخته شود. سپس آن را وارد آب کرده، به سرعت خارج می کنند. به این ترتیب ترکهای ریزی در بدنه پدید می آید سپس آن را در کوره حرارت می دهند تا ترکها به هم جوش بخورد. بعد از آن به تمام کردن ساخت ظرف ادامه می دهند.