یکی از مسائل محیط زیستی که راجع به آن زیاد صحبت میشود و به یکی از مسائل مهم و عمده تبدیل شده است،تولید زباله و جمع آوری آن است. به راستی با 9 هزار تن زباله تولیدی در تهران چه میشود؟ سازماندهی این حجم زیاد از زباله در داخل و خارج از شهر چگونه است ؟
در حال حاضر به طور میانگین روزانه حدود ۸ تا ۹ هزار تن پسماند عادی و زباله خانگی در شهر تهران تولید و جمع آوری میشود. سرانه تولید زباله در شهر تهران برای هر نفر حدود ۸۰۰ تا ۹۰۰ گرم در روز است در حالی که نُرم میانگین سرانه تولید زباله برای هر نفر در دنیا به طور میانگین حدود ۴۵۰ تا ۵۰۰ گرم است.
در این میان حجم زیادی از زباله تولیدی این شهر به زباله های خشک و قابل بازیافت اختصاص دارد که میتوانمد منبع درآمدی بسیار خوبی برای شهر باشد. همچنین بازیافت زباله و جلوگیری از دفن در حجم بالا برای جلوگیری از تولید و اشائه آلودگی نقش مهمی دارد.
در حال حاظر 70% از زباله ها شامل زباله های تر و 30% آن شامل زباله های خشک می شود که از این میزان زباله خشک ، تقریبا 27% آن جمع آوری می شود .
راه های جمع آوری زباله به صورت قانونی شامل دو روش می شود که اعم از روش های آموزشگر و ملودی می باشد .
در روش آموزشگر ، اشخاصی از طرف شهرداری به ارگان ها و سازمان های دولتی و خصوصی رفته و پرسنل و کارکنان آن ارگان را با روش های تفکیک زباله آشنا می کنند .
منظور از ملودی نیز ماشین های جمع آوری پسماند خشک است که در خیابان های شهر گشت زنی کرده و پسماند خشک مردم را هرچند با قیمتی نازل از آنها خریداری میکنند. دلیل ملودی نامیده شدن این ماشین ها ، صدایی است که در حین حرکت تولید می کنند .
غرفه های بازیافت موجود در سطح شهر که در ازای دریافت پسماند خشک اجناسی مانند مواد شوینده تحویل میدهند هم که برای همگان آشناست.
از روزی که قرار شد برویم بازدید خط تفکیک پسماند تر و خشک دائما به این فکر میکردم که قرار است به یک سازمان عظیم پیشرفته و مکانیزه با دستگاه های بسیار پیشرفته روبرو شوم که مدت ها زمان برای توضیح و فهم آنها لازم باشد. از قدیم گفته اند جوانی و نادانی. بیچاره ها راست میگفتند. امکان نداشت بیشتر از این ناامید شوم. ساعت 10:30 صبح است که وارد دفتر شرکت پارس پویش پرکاس می شویم. طرف قرارداد شهرداری منطقه 2 برای تفکیک زباله های این منطقه.
برخوردشان به طرز عجیبی دوستانه بود انتظارمان این بود که خیلی تحویلمان نگیرند ولی یک بار دیگر غافلگیر شدیم ای بابا،ای بابا. بیچاره ما جوان ها، همه به ریشمان میخندند، بگذریم، بعد از توضیحات اولیه مهندس عابد که آب پاکی را روی دستمان ریخت و خلاصه اینکه حرفش این بود، انتظار یک کارخانه بازیافت پیشرفته را نداشته باشید چون از این حرف ها نیست . سیستم بازیافتی که قرار بود ما در منطقه آزادی بازدید کنیم ، کاملا سنتی و قدیمی توسط تعدادی کارگر انجام می شد .
حرفش کاملا درست بود . بعد از دیدن سوله ای بزرگ و مواجه شدن با کوه هایی از زباله که در هر چند دقیقه ماشین مخصوص جمع آوری بازیافت ، زباله ها را در آن سوله تخلیه می کرد و در هر لحظه حجمی انبوه به زباله های قبلی اضافه می شد. کارگر های بیچاره که معلوم بود ساعت ها به جدا کردن زباله هایس خشک از هم پرداخته بودند ، باری دیگر با دیدن آن حجم عظیم از زباله به بقیه کار خود با توان بیشتر ادامه می دادند. بیشتر تمرکز کارگران در نزدیکی نقاله ی تفکیک کننده زباله ها بود. هر کارگر وظیفه اش برداشتن یک جنس شئ بود . عده ای ، اجسام پلاستیکی که به نظر بیشترین حجم جمع آوری زباله های خشک را شامل می شد ، جدا می کردند که در این بین یطری های آب بیشترین اهمیت را در بین باقی اجسام پلاستیکی داشت . در سویی دیگر از نقاله ، عده ای دیگر در حال جدا کردن اجسام شیشه ای و به همین ترتیب تفکیک طبقه بندی شده اشیا بودند . چیزی که برایم جالب بود ، کارگری در بیرون از سوله مشغول به جمع آوری نان های خشک و بسته بندی آنها بود. هیچکس نمیدانست قرار است با آن نان ها چه کنند. ولی مشخص است. میفروشند به دامداری ها و آنها هم به دام هایشان. اثرات بهداشتی این کار بماند برای بعد ولی کاری است که به احتمال قوی انجام میشود.
نکته قابل توجه این است که بعد بازدید از این مجموعه و صحبت هایی که در طول این بازدید انجام شده بود ، ما شاهد اهمیت روز افزون بازیافت نه تنها در طی شهر های بزرگ بلکه باید در سطح شهر های کوچک همک نیز انجام شود . این گونه محیط زیستی که ما شاهد نابودی اش برای نسل های آینده هستیم به سوی پایداری بیشتر می رود و امید است در آینده ای نه چندان دور ، به موضوع بازیافت زباله های خشک و تر و استفاده از روش های نوین در آن به کار رود .