پردیس فناوری کیش-طرح مشاوره متخصصین صنعت ومدیریت-گروه شیمی
استریکنین
استرکنین، سمی بسیار قوی است که اندازه ۰٫۱۶ میلیگرم آن بر کیلوگرم واحد وزن موش و ۱ تا ۲ میلیگرم آن بر کیلوگرم واحد وزن انسان کشنده سریع است. آلکالوئیدی بی رنگ و کریستالی است که به عنوان آفت‌کش استفاده می‌شود. به خصوص برای کشتن مهره‌داران کوچک مانند پرندگان و جوندگان. استرکنین باعث تشنج عضلانی و در نهایت مرگ از طریق خفگی یا خستگی محض می‌شود. رایج‌ترین منبع استخراج استریکنین، از دانه درخت اذاراقی است.
تاریخچه
برای اولین بار در سال ۱۷۵۳ آلکالوئید استرکنین در گیاهان خانواده Loganiaceae توسط کارل لینه شناسایی شد. این خانواده از گیاهان دارای گونه‌های متعددی است که شامل ۱۹۶ گونه می‌شود. در مناطق گرم آسیا (۵۸ گونه)، در امریکا (۶۴ گونه) و در آفریقا (۷۵ گونه)، از این گیاه وجود دارد. دانه‌ها و پوست بسیاری از این گیاهان حاوی سم قدرتمند و کشنده استرکنین است.
مکانیسم اثر
این ماده یک آنتاگونیست قوی میانجی عصبی گلیسین و استیل کولین در دستگاه عصبی خود مختار است، گلیسین در مغز یک میانجی تحریکی و در نخاع نقش مهاری دارد، با بی اثر کردن این میانجی هدایت پیام‌های عصبی غیرقابل کنترل می‌شود و ایجاد تشنج عضلانی می‌کند، مهار استیل کولین در بخش‌های مختلف دستگاه عصبی مرکزی فلج عضلات را تشدید می‌کند، عامل اصلی مرگ ناشی از ماده به فلج عضلات تنفسی بر می گردد هرچند اثرات مختلف عضلانی و سمیت عصبی و کبدی نیز می‌تواند عامل مرگ باشند.
درمان
در بیشتر موارد فرد مسموم فوت می‌کند و فرصت مداوای وی وجود ندارد ، درمان مسمومیت با این سم عموماً حمایتی است و شامل کنترل علایم حیاتی، کنترل تشنج و اسپاسم عضلانی و تهویه مکانیکی است، لاواژ معده و استفاده از زغال فعال و فسفات پرمنگنات مؤثر اند، درمان با دوز بالای دیازپام و شل کننده‌های عضلانی الزامی است که در بیشتر موارد باید از چند دارو مختلف بهره جسته و تشنجات را کنترل کرد از جمله داروهای مورد استفاده مورفین است.
نیمه عمر
نیمه عمر بیولوژیکی استرکنین در حدود ۱۰ ساعت است. این نیمه عمر نشان می‌دهد که حتی در موارد مصرف جزئی آن نیز علاوه بر مسمومیت عصبی عملکرد طبیعی کبد نیز دچار اختلال شده و مسمومیت شدیدی بروز می نماید.
جهت اطلاعات بیشتربه سایت پردیس فناوری کیش مراجعه کنید.